Sámedikki 2003’ doaibma

4.1.3 Mánáidsuodjalus ja bearašsuodjalus

Sámediggi lea dieđáhusatis ovddidan dárbbu čalmmustuhttit sámi mánáid dárbbuid mánáidsuodjalusa ja bearašsuodjalusa hálddašeami ođastettiin.

Mánáidsuodjalusbálvalusa boahttevaš ulbmil lea oažžut áigái buori ja ollislaš doaibmaapparáhta mánáid ja nuoraid várás sihke suohkana ja stáhtalaš dásis. Ulbmil lea lágidit mánáide ja nuoraide dárbbašlaš ja vuoiggalaš veahki ja doarjaga, dalle go mánná dan divdna dárbbaša. Dát mearkkaša ee. mánáidsuodjalusa mii ovddida ja atnigoahtá veahkke- ja ovddasmorašdoaimmaid main bearaš ja lagasbiras leat fárus, ja mii deattuha bearašlahtuid ja guovddáš instánssaid ja báikkálaš birrasa resurssaid. Go mihttun lea hábmet mánáidsuodjalusa mii lea mánnái ávkin, de galgá dat maiddái leat sámi mánnái ávkin, ja das galgá sámegiella ja sámi kultuvra adnot mávssolažžan ja dásseárvosažžan. Jus dán galggaš olahit, de ferte buoridit mánáidsuodjalusbálvalusa máŋggakultuvrralaš gelbbolašvuođa.

Bearašráđđádallamis váldo bearaš- ja lagasbiras fárrui ráđđádaladettiin, ja dán vuogi ulbmil lea hukset doarjaga hearkkes dili mánáide ja bearrašiidda sin iežaset lagasbirrasis. Dát vuohki adno go stuora bearaš (fuolkkit ja lagas olbmot) čoahkkana, ja háhká doaibmabijuid mánnái ja bearrašii. Mánáid- ja bearašdepartemeanta lea dorjon našovnnalaš prošeavtta dán vuogi implementerema, ovddideami ja oahpaheami várás. Bearašráđđádallan lea oahpahuvvon Finnmárkku suohkaniin.

Sámediggi oaivvilda eambbo fertet veahkehit hearkkes dili mánáid ja nuoraid geain lea sámi duogáš. Dasto ferte vuoruhit doaimmaid daid sámi mánáid ja nuoraid várás geat sirdojuvvojit eret ruovttus, vai sin giella ja kultuvra áittarduvvo. Mánáid- ja bearašdepartemeanta lea addán dieđuid Sámediggái Mánáid-, nuoraid- ja bearašetáhta ásaheami birra.

Mánáid- ja bearašdepartemeanta lea Váhnenbagadus-prográmma bokte ráhkadan materiála váhnemiidda ja dearvvašvuođaguovddážiidda, mii galggašii veahkehit váhnemiid ovddasmoraš- ja bajásgeassinrollas. Muhtun oassi dán materiálas lea jorgaluvvon sámegillii. Eambbo dieđut gávdnojit www.foreldreveiledning.dep.no

Mánáid- ja bearašdepartemeanta addá doaibmadoarjaga Davvi-Norgga mánáidsuodjalusa ovddidanguovddážii.Guovddáš dutká ja ovdánahttá ee. máŋggakultuvrralaš servodaga mánáidsuodjalusa, ja guorahallá erenoamážit mánáidsuodjalusa sámi oktavuođain. 2003:s juolludii Mánáid- ja bearašdepartemeanta doarjaga Davvi-Norgga mánáidsuodjalusa ovddidanguovddážii, ráhkadit njeallje temágihppaga mánáidsuodjalusa birra sámi oktavuođas, maid vuođđo- ja joatkkaoahpu studeanttat ja mánáidsuodjalusbálvalusa bargit sáhttet atnit ávkin. Gihppagat gárvvistuvvojit 2004:s.

Sámedikki doarjaga vehkiin lea Sis-Finnmárkku bearašsuodjaluskantuvra čađahan prošeavtta Metodeutvikling og kompetanseheving i arbeid med par og familier med rusrelaterte problemer I Sápmi («Metodaovddideapmi ja gelbbolašvuođalokten sámi bárragottiid ja bearrašiid divššus geain leat gárrenmirkováttisvuođat»). Prošeakta lea dál loahpahuvvon, ja raporta lea válbmaneame. Dát prošeakta lea addán ávkkálaš dieđuid mat sáhttet adnot vuosttašbálvalusas, ja prošeavttas sáhttá leat ávki ja árvu maiddái eará kultuvrraide dákkár tabuaáššiid oktavuođas.

Kompetansetiltak for familievernet («Bearašsuodjalusa gelbbolašvuođadoaimmat») nammasaš raportta vuođul álggahuvvojit dađistaga iešguđet vuoruhuvvon doaibmabijut. Guovddáš áŋgiruššansuorgi lea nannet etnihkalaš unnitlogu bearrašiidda fálaldaga, dás maiddái fálaldaga sámi álbmogii.