2.2.3 Finnmárkoláhka
Sámedikki bargu Od. proposišuvnnna
nr 53 (2002–2003) ektui mii lea láhka riektediliid
birra ja eatnamiid ja luondduresurssaid hálddašeami birra
Finnnmárkkus (finnmárkoláhka),
lea leamaš viiddis maiddái 2004:s.
Sámediggi meannudii finnmárkoláhkaárvalusa dievasčoahkkimis
miessemánus 2003, áššis
21/03. Sámediggi celkkii ahte Ráđđehusa láhkaárvalus
ii sáhte dohkkehuvvot nugo dat lea, ja ahte gáibiduvvojit stuorra
rievdadusat ovdalgo láhkaárvalus sáhttá
dohkkehuvvot.
Stuorradikki justislávdegoddi bivddii Justisdepartemeantta
suokkardit álbmotrievttálaš
beliid finnmárkoláhkaárvalusas. Justisdepartemeanta
attii professorguoktái Geir Ulfstein:i ja Hans Petter
Graver:i bargun čielggadit álbmotrievttálaš
beliid Ráđđehusa finnmárkoláhkaárvalusas. Jurddaboađus
lei ahte ođđa láhkaárvalus
riektediliid ja eatnamiid ja luondduresurssadi hálddašeami
birra Finnmárkkus, ii ollašuhte
Norgga álbmotrievttálaš
geatnegasvuođaid. Álbmotriekteáššedovdiid
jurddaboađus dávista Sámedikki
mearrádussii áššis.
Justislávdegoddi lea maiddái juovlamánu18.b.
2003 beaiváduvvon reivves justisministtarii divvon
viiddes jearaldaga stáhtaráđđái
Ráđđehusa oainnus finnmárkkulága
viidáset bargui. Stáhtaráđđi vástidii
guvttiin árvvoštallamiin Olgoriikadepartemeantta
beales, nubbi lei álbmotriekteráđđeaddis
Carl August Fleischeris ja nubbi fas departemeantta riekteossodagas.
Fleischer bealušta láhkaárvalusa álbmotrievttálaš
vuođuin ja vuostálastá
sakka Ulfsteina ja Gravera guoktá. Riekteossodat
lea váldoáššis
ovttaoaivilis Fleischeriin, muhto oaivvilda ahte Ráđđehus
galggašii dahkat eanet”árvvoštallat deavdda
doaibmabijuid» dovdáhan dihte daid sámi
vuoigatvuođaid mat dál gávdnojit.
Sámediggi ja Stuorradikki justislávdegoddi
dolle jagi 2004:s guokte čoahkkima. Sámediggi
lea dán oktavuođas earret eará gaskkustan
posišuvnnaidis stáhtaráđi vástádusa
ektui justislávdegotti gažaldagaide.
Sámediggeráđđi
lea golggotmánu 2.b. 2004:s sádden
reivve Justislávdegotti jođiheaddjái,
mas jearrá dieđuid daid posišuvnnaid
birra mat njálmmálaččat ja čálalaččat
gaskkustuvvojedje ráđđádallančoahkkimis
Deanus geassemánu 24. b. 2004. Dasto bivddii ráđđi reivves čilgehusa
movt Justislávdegoddi ádde ILO-konvenšuvnna
nr 169 eamiálbmot vuoigatvuođaid,
13., 14. ja 15. artihkaliid (eaiggáduššan-, háldo-
ja geavahanvuoigatvuođaid birra ja vuoigatvuođa
luondduriggodagaide). Dasto dovddahuvvui sávaldat oažžut čielgasa viidáset áššejođu
birra sihke lávdegoddemeannudeami ja ráđđádallamiid ektui.
Dát ovddiduvvui fas ođđa
reivves skábmamánu 12. b. 2004,
mas leat bivdán stáhtaministtara
ja soames parlamentáralaš jođiheaddji
Stuorradikkis áŋgiruššat áššiin.
Sámedikki beales lea oppa áiggi
bargojuvvon ja bargojuvvo viidáseappot konkretiseremiin
ja čovdosiiguin, sihkkarastin dihte ahte sámiid
eaiggáduššan- ja
geavahanvuoigatvuođat čilgejuvvojit
oadjebas vugiin lágas. Dát lea earret
eará dahkkojuvvon konkrehta árvalusaid
sáddemiin láhkatekstii Justislávdegoddái.
Birasgáhttendepartemeanta lea golggotmánu
5.b.2004 beaiváduvvon reivves čilgen
Sámediggái ja Deanu ja Kárášjoga gielddaide
ahte departemeanta lea mearridan vuordit prošeavtta
Deanujoga báikkálaš hálddašeapmi
viidáset meannudemiin
dassážii go Stuorradiggi lea meannudan finnmárkkulága.
Viidáset bargu finnmárkkulágain
lea okta dain deaŧaleamos hástalusain
mat Sámedikkis leat. Sámediggi oaivvilda čielgasit
ja ovttačilggolaččat
ahte boahtteáiggi finnmárkkuláhka
ferte leat čielga álbmotrievttálaš rámmaid
siskkobealde. Láhka ferte eahpitkeahttá
oaivvildit ahte álbmotrievtti mearrádusain
lea ovdamunni ja dat galgá dovdáhit
ja dohkkehit sámiid vuoigatvuođaid, geavahanvugiid
ja riekteárbevieruid.