5.3 1978 boazodoalloláhka
Geassemánu 9. beaivvi 1978 nr. 49 boazodoalloláhka
bođii 1933 boazodoallolága sadjái.
Jagis 1996 rievdaduvvui dat oalle ollu, Finnmárkku
guohtundilálašvuođaid geažil,
ja lulli-guovlluid vuoigatvuođadiliid ja sámepolitihkalaš
ovdáneami geažil, man olis Sámediggi
oaččui eanet válddi
ovddasteami bokte stivrenorgánain. Čujuhit
Od.prp. nr. 28 (1994 – 95).
§ 1 mielde lea dálá
lága ulbmil lágidit dilálašvuođaid
ekologalaš guoddevaš guohtunváriid
geavaheapmái buorrin boazodollui alccesis ja servodahkii
muđui. Boazodoalu ovdáneami ja doaimmaheami
ulbmil lea addit oadjebas ekonomalaš ja sosiála
dili sidjiide geain lea boazodoallu fidnun, seammás
go sin vuoigatvuođat galget sihkkarastojuvvot. Boazodoallu
galgá bisuhuvvot sámi kultuvrra
deaŧalaš vuođđun Vuođđolága § 110
a ja álbmotrievtti njuolggadusaid mielde álgoálbmogiid
ja unnitloguid birra. Dáid ulbmiliid mielde galgá láhka
bidjat meriid boazodolliid vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid hárrái
ja reguleret dilálašvuođaid
eará ealáhusaid ja servodatberoštumiid ektui.
Dan muddui go vejolaš, de galgá
láhka reguleret boazodolliid siskkáldas áššiid, ja ásahit
vuođu ulbmillaš organiseremii ja
hálddašeapmái.
§ 2 addá vuođu juohkit
eatnamiid boazodoalloguovlun ja orohahkan, ja mearridit boazologu,
deaddomeriid ja eará rámmaeavttuid.
Geográfalaš juogu hárrái
daddjo 2. § vuosttaš lađđasa
goalmmát cealkagis ahte meahcceeatnamat mat gullet
guohtuneatnamiidda adnojit lobálaš
boazodoalloeanamin jus eará ii čuvoš
erenoamáš riektedilálašvuođain. Selbu-duomus,
Rt. 2001 s. 769, lea nannejuvvon ahte go árvvoštallá
leat go geavaheami olis ásahuvvon vuoigatvuođat,
de galgá erenoamáš
deattu bidjat daidda beliide mat leat sámi doaimmaid
geavaheami dovdomearkkat.
Boazodoallolága §§ 3 ja 4 nannejit
geain lea vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu.
Guovddáš mearrádus lea
boazodoallolága § 3 vuosttaš lađđasa
vuosttaš cealkka, mii mearrida ahte dušše sámi
sogat olbmot geat ásset Norggas, ožžot
doaimmahit boazodoalu boazodoalloguovllus. Gáibádus ahte
galgá ássat Norggas, lea geavatlaš ákkaid
geažil, vuhtii válddidettiin lága
eará eavttuid ovddasvástádusa
ja doallogeatnegasvuođa birra. Juogo láhka dahje
dan ovdabarggut addet makkárge dárkilet čujuhusa
dasa mii oaivvilduvvo sámi sogalašvuođain.
Gažaldat lea liikká hui hárve áigeguovdil,
go leat nuppi lađđasa eavttut mat
geavatlaččat ráddjejit dien.
Nuppi cealkaga mielde lea mearkka dahje doalloovttadaga eaiggáduššama
eaktu ahte lága fápmuiboahtimis
lea alddis dahje váhnemis dahje váhnenváhnemis
leamaš boazodoallu váldoealáhussan. Muđui
addá náittosdilli vuoigatvuođa
doaimmahit boazodoalu ovttas náittosguimmiin. Dát
vuoigatvuohta lea dábálaččat
dušše nu guhká go náittosdilli
bistá. Dan vuođul sáhttá
lohkat ahte boazodoallovuoigatvuohta lea baozodoallobearrašiid
sierravuoigatvuohta. Lea sierra deattuhuvvon ahte adopšuvdna
lea dán oktavuođas seammadássásaš.
Ovdal go beassá álgit iešheanalaš
ealáhusdoallin boazodollui, de ferte 4. § vuosttaš lađđasa
olis oažžut guovllustivrras doaibmalobi
doalloovttadaga registrerema bokte. Diekkár lobi
datte ii dárbbaš jus doallu ollislaččat
manná dihto mearriduvvon olbmui. Dát,
mii geavatlaččat lea vuogas ja deaŧalaš mearrádus,
guoská náittosguoibmái
dahje eaiggáda dahje su náittosguoimmi
fuolkái njuolga bajás- dahje vulosmanni
linjás dahje vuosttaš siidolinjás
gitta oappá dahje vielja mánáide, jus
son fal deavdá 3. § eavttuid.
Doalloovttadagain oaivvilduvvo nuppi lađđasa
mielde eallu man okta ovddasvástideaddji jođiheaddji eaiggáduššá
ja jođiha dahje náittosguimmežagat
ovttas eaiggáduššaba
ja jođiheaba, go goappašagat eaiggáduššaba iežaska
mearka bohccuid ealus.
Ovddasvástideaddji jođiheaddji(id)
eaktu lea dárbbašlaš
vai ii šatta eahpádus das geas lea ovddasvástádus
lága iešguđet gáibádusaid
ektui. Dalle go náittosguimmežagat
ovttas eaiggáduššaba ja
doaimmaheaba boazodoalu, de leaba goappašagat solidáralaččat ovddasvástideaddjit
buot bohccuid hárrái mat gullet
doalloovttadahkii. Jus goappaš náittosguimmežagain
lea doalloovttadat ovdal go náitaleaba, de sáhttiba
doalahit daid.
Dát bođii láhkii ovttadássásašvuođa
deasttaid geažil, ođasmahttimis
mii dahkkui 1996:s. Eanandoallo- ja borramušdepartemeanta
lei ovdal, Ovttadássásašvuođa-áittardeaddji
jearaldaga olis, loahpahan vuogi man mielde lávejedje mearridit
ahte nubbi doalloovttadat fertii heaittihuvvot go náitaleaba. Dábálaččat lávii
dalle dievdoolmmoš doalahit iežas
doalu, ja dat ii lean buorre ovttadássásašvuođa čalmmiiguin. Ovddasvástádusdilálašvuohta
lea almmotge nu ahte go doalaheaba goabbat doalu, de leaba liikká
solidáralaččat ovddasvástideaddjit.
4. § nuppi lađđasa mielde sáhttá
doalloovttadat geahččat maiddái
bohccuid mat gullet dihto fulkkiide, nugo dat leat namuhuvvon dás
ovdalis. Ii dárbbaš nappo leat alddis
doalloovttadat jus áigu bohccuiguin bargat, ja buohkain
geat barget boazodoalus § 3 mielde, leat vuoigatvuođat lága
olis. Ovtta doalloovttadagas sáhttet nappo leat
máŋga iešheanalis ja
iešbirgejeaddji sierra boazodoalli. Ovdal 1996 láhkarievdadeami
lei ieš láhka hehttehussan dása,
go ii lean lohpi doalus atnit bohccuid mat gullet dakkárii
gii doaimmahii boazodoalu iešheanalaš
ealáhussan. Geavatlaččat
lei dilli liikká eará, dan dihte
go boazodoalus ledje ollu «suoivvanboazodoallit».
Go doaba iešheanalaš ealáhusdoalli ii
lean definerejuvvon, ja mearrádus máŋgga
dáfus lei eahpečielggas ja dárbbašmeahttun, de
váldui dat eret. Sadjái bođii
goalmmát lađđasii
gáibádus eaiggátproseantta
birra. Čujuhit lávdegotti čielggadeami čuoggái
6.2.6.
Lea vealttakeahtes eaktu boazodoalu doaimmaheapmái
ahte lea gullevašvuohta doalloovttadahkii. § 16
mielde galget buot bohccot merkejuvvot eaiggáda sisačálihuvvon
merkii, ja § 17 njealját lađđasa
mielde lea eaktun oažžut sisačálihuvvot, eaiggáduššat
dahje atnit boazomearkka ahte boazu gullá dohkkehuvvon
doalloovttadahkii, mii lea iežas nammii registrerejuvvon
dahje eará olbmui gii lea namuhuvvon § 4
nuppi lađđasis dahje § 3 goalmmát
lađđasis. Bohccuid nappo ii sáhte
diktit guohtut boazodoalloguovllus jus ii leat diekkár
gullevašvuohta doalloovttadahkii.
Boazodoallolága 5. §:s leat mearrádusat
boazodoalu birra olggobealde sámi boazodoalloguovlluid, geahča
2. §. Doppe dárbbašit Eanandoallo-
ja borramušdepartemeantta sierralobi, ja eaktun
lea ahte ohccis lea rievttálaš vuođđu
geavahit doarvái stuora ja heivvolaš duovdagiid
boazodollui.
§§ 6 ja 7 sisttisdollet mearrádusaid
kollegiála stivrenorgánaid boazodoallostivrra
ja guovllustivrra nammademiid birra. Sámediggi ja
Eanandoallo- ja borramušdepartemeanta nammadit boazodoallostivrra ovttasráđiid,
ja guovllustivrraid ges Sámediggi ja fylkkadikkit.
Sámedikki nammadanváldi ásahuvvui láhkarievdademiin
1996:s. Nammadeamis galgá deattuhit govttolaš geográfalaš
ovddasteami, govda fágalaš duogáža
ja servodatdieđu ja nu ovtta meari ovddasteami goappaš
sohkabeliin go vejolaš. Miellahtuid gaskkas galget
leat beaivválaš bargi boazodoallit
guoskevaš boazodoalloguovllus, ja boazodoalu organisašuvnnain
galgá leat evttohanváldi. Guovllustivrraid hárrái
deattuhii Eanandoallolávdegoddi gieđahallama
oktavuođas Stuoradikkis, ahte galggašii
eanet deattu bidjat boazodoalu organisašuvnnaid
evttohusaide, ja dábálaččat
galget boazoeaiggádat leat eanetlogus, geahča
Evtt. O. nr. 98 (1976 – 77) ja Evtt.
O. nr. 37 (1977 – 78). Stivrenorgánain
lea guovddáš ja deaŧalaš
sadji, ja dain leat ollu doaimmat lága ja njuolggadusaid
olis. Dat leat stáhtalaš hálddašanorgánaid dássásaččat.
§ 8 vuosttaš lađđasa
olis galgá leat orohatstivra, man orohaga aktiiva
boazodoallit válljejit iežaset gaskkas.
Orohatstivrras leat vuosttažettiin priváhtarievttálaš
doaimmat, muhto maiddái soames almmolašrievttálaš
doaibma. Almmolašrievttálaš
doaimmat leat omd. gohččut merket, rátkit
ja lohkat § 8 goalmmát lađđasa
ja § 22 vuosttaš ja nuppi lađđasiid
olis, boazomearkka dárkkistit § 23 nuppi lađđasa
olis, ja gohččut vuojehit bohccuid
lobálaš guohtumii § 24
nuppi lađđasa mielde. Viidáseappot
lea orohatstivrra ovddasvástádus
ráhkadit orohatplána ja mearridit
resursadivada § 8 a ja § 8 b njealját
lađđasa olis.
Orohatstivra lea muhtun oktavuođain proseassuála
riektesubjeaktan. Čujuhit erenoamážit § 8
nuppi lađđasii gos daddjo ahte orohatstivra
jođiheaddji bokte ovddasta orohaga beroštumiid
ja sáhttá dahkat soahpamušaid, áššáskuhttit
ja áššáskuhttojuvvot
orohaga oktasaš áššiin. Proseassuála
sajádat sáhttá maiddái
dahkat ahte oktasašvuohta oažžu ávnnaslaš
rivttiid dahje geatnegasvuođaid. § 25 mielde
vahátbuhtadusa birra, sáhttá
vaháguvvan ovddidit gáibádusa
njuolga orohahkii, mii dasto šaddá
buhtadangeatnegas jus vaháguvvan bealli vuoitá.
Mearrádusat orohatplána birra § 8
a bohte láhkii ođasteami olis 1996:s.
Ulbmilin dáid mearrádusaiguin lei
oažžut ođđa
ja ávkkálaš reaiddu
resursastivrejupmái. Orohatplána galgá
sisttisdoallat máŋga dihto oasi, ja
guovddážis lea orohaga oppalaš
strategiija dasa movt ávkkástallat
orohaga resurssaid.
§ 8 b sisttisdoallá mearrádusaid orohatplána
rihkkuma váikkuhusaid birra. Daddjo ahte buot doalloovttadagat
orohagas leat geatnegasat čuovvut mearriduvvon orohatplána,
ja jus plána rihkku mearkkašahtti láhkái,
de sáhttá gohččojuvvot čađahit
bággodoaimmaid.
Jus doalloovttadat lea guohtumii buktán eanet
bohccuid go doallu oažžu, de sáhttá
orohatstivra gáibidit das resursadivada. Dát lea
reaidu mainna stivre orohagaid boazologu, ja lea oassin boazodoalu
siskkáldas resursastivrejumis, go ná
sáhttá ráŋggáštit
dan gii lea oktasašvuođas alcces váldán
eanet go sus lea vuoigatvuohta, gč. Od.prp. nr.
28 (1994 – 95).
§ 9 nanne ahte vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu lea
geavahanvuoigatvuohta, beroškeahttá
das gii lea eananeaiggát, nu guhkás
go eará ii leat mearriduvvon erenoamáš riektediliid
bokte ja dat sisttisdoallá:
vuoigatvuođa orrut
ja johtalit bohccuiguin, ja vuoigatvuođa johtimii
ja johtolagaide
vuoigatvuođa boazoguohtumiidda
vuoigatvuođa ásahit boazodollui
dárbbašlaš rusttegiid
vuoigatvuođa boaldámuššii
ja muoraide
vuoigatvuođa bivdit ja guolástit
Dán sisdoallu lea dárkileappot
muitaluvvon 10. § rájes 14. § rádjái.
§ 10 sisttisdoallá mearrádusaid orruma,
johtaleami ja johtingeainnuid birra. Johtingeainnuid birra daddjo
ahte dat eai oaččo giddejuvvot.
Departemeanta datte sáhttá miehtat
ahte dat rievdaduvvojit jus dasa leat lágalaš ákkat.
Dát mearrádus lea áidna
areálageavahangielddus boazodoallolágas.
Johtingeainnut sáhttet datte guoskkahuvvot ja vejolaččat
giddejuvvot jus leat stuorát doaimmat ja go lea
bággolotnunvuođđu.
Dat sáhttá leat ovdamearkka dihte čázádathuksemiid
ja geaidnohuksemiid oktavuođas.
§ 11 sisttisdoallá ahte vuoigatvuohta guohtumii
addá lobi diktit bohccuid guohtut váriin
ja eará meahcceeatnamiin, maiddái
láidumiin: ovdalaš gilvojuvvon eatnamiin
ja ovdalaš ládjosajiin jus dat leat sierra,
eai ge ássanguovllu dahje gilvojuvvon eatnama lahka,
eai ge leat áimmahuššon
eai ge anus dikšojuvvon guohtuneanamin. Jus dákkár
eanan lea áidojuvvon áiddiin mii
doallá bohcco, de doppe ii leat guohtunvuoigatvuohta.
Olgonastinlága § 1a definišuvdna
das mii rehkenastojuvvo láidumin, lea maiddái čujuheaddji
definišuvdnan dás. Dat mii dán dárkkuheami
mielde ii leat láidun, muhto meahcci, lea nappo
boazoguohtuneanan.
§ 12 sisttisdoallá boazodoalu vuoigatvuođa
cegget áiddiid, gárddiid ja rusttegiid.
Deaŧaleamos rusttegat leat oahceáiddit,
gárddit ja njuovvanrusttegat. Lágas
leat dárkilet eavttut diekkár rusttegiid
ceggema birra. Galgá vuhtii váldit
fysalaš birrasiid, ja rusttegat eai galgga leat
mearkkašahtti vahágin dahje unohassan
eananeaiggádii dahje eará vuoiggalaš
beroštumiide. Dát mearkkaša
ahte maiddái galgá vuhtii váldit
eará boazodolliid ja almmolašvuođa.
Áiddiid ja rusttegiid mat galget orrut guhkit
go ovtta bargobotta jagis, galgá nuppi lađđasa
mielde departemeanta dohkkehit. Stuorát rusttegiid hárrái
ferte dasa lassin vihkkedallat ollislaš biraslaš
váikkuhusaid boazodoallofágalaš
darbbu ektui ásahit dakkár rusttega.
Jus eananeaiggat ii mieđit, de sáhttá
lohpi liikká addot, muhto galgá
máksojuvvot buhtadus vejolaš vahágiid
ovddas. Dakkár buhtadus mearriduvvo árvvoštusa
bokte. Goalmmát lađđasis
addo váldi gaikut lobihis rusttegiid. Jus eavttut leat
devdojuvvon, de sáhttet boazodoalloeiseválddit
gaikkuhit rusttega. Ii leat dárbbašlaš
ohcat nammarievttis lobi, geahča bággočađahanlága § 13 – 14.
Vuoigatvuohta boaldámuššii
ja muoraide § 13 mielde lea iežas atnui
lobálaš boazodoalu doaimmahettiin.
Dát mielddisbuktá ahte riekti lea
doppe gos ain áigges áigái
lea ealuin, ja maiddái ássanvissui
jus dat lea dakkár báikkis ahte
duođai doaibmá orrunbáikin
boazodoalu oktavuođas.
§ 14 addá mearrádusaid
vuoigatvuođa birra bivdit ja guolástit. Maiddái
dát vuoigatvuohta gusto doppe gos boazoguohtun doaimmahuvvo lobálaččat.
Nappo ii sáhte dán mearrádusa
olis guolástit dálveguohtuneatnamiin geasset.
Duopmostuolut leat gieđahallan ášši
mas dakkár áddejupmi lei gažaldahkan.
Almmotge lea adnon vuođđun ahte vuoigatvuohta
ii gusto dušše bivdui iežas
dárbbu gokčat. Čujuhuvvo
muđui čielggadeami čuoggái
7.6.
§ 15 sisttisdoallá mearrádusaid mat
dárkileappot regulerejit gaskavuođa
boazodoallorievtti ja eananeaiggátrievtti gaskka.
Dán mearrádusas daddjo ahte eananeaiggát
dahje vuoigatvuođalaš geavaheaddji
ii galgga opmodaga hálddašit dainna
lágiin ahte šaddá
mearkkašahtti vahágin dahje hehttehussan
boazodollui mii doaimmahuvvo dán lága
olis. Vuosttaš cealkka datte ii hehtte eatnama dábálaš
geavaheami eanandollui, vuovdedollui dahje eará
geavaheami eanandoalloulbmiliidda. Ulbmilin mearrádusain
lea vuosttažettiin dahkat čielggasin
máid eananeaiggát ja geavaheaddji sáhttá
dahkat eatnamiin almmá rihkukeahttá
boazodoallorievtti. Ulbmilin lea čielggasmahttit
maid friddja sáhttá dahkat, masa dárbbašuvvo
lagat čielggadeapmi dahje maid ii sáhte
dahkat almmá bággolotnuma haga. Mearrádus
vástida servitutt-lága § 2,
mii geatnegahttá sihke vuoigatvuođalačča
ja eaiggáda feret nu ahte ii govttohemet šatta
hehttehussan nuppi beallái. Dat ii leat areálageavaheami
almmolašrievttálaš
reguleren, muhto gusto eananeaiggáda/geavahanvuoigatvuođalačča
ja boazodoalu priváhtarievttálaš dilálašvuođaide.
§§ 16 – 18 sisttisdollet
njulggadusaid bohccuid merkema birra.
Bealljemerken lea árbevirolaš vuohki
ja merkenmearrádusat sisttisdollet deaŧalaš
ortnetnjuolggadusaid.
Buot bohccot galget merkejuvvot. Bohccot galget merkejuvvot eaiggáda
sisačálihuvvon merkii ovdal golggotmánu
31. beaivvi seamma jagi go leat šaddan. Jus boazu
ii leat merkejuvvon njuolggadusaid mielde ja nu ii sáhte
oaidnit gii lea eaiggát, de massá eaiggát
eaiggatvuođa ja dat manná oktasašvuhtii.
Buot iešheanalis boazodoallit sáhttet
gáibidit sisačálihuvvot
ovtta mearkka. Náittosguimmežagat
geat doaimmaheaba boazodoalu ovttas, sáhttiba gáibidit
mearkka goabbáinai ja mearkka juohke mánnái.
Máŋggas geat ovttas doaimmahit boazodoalu
boazodoalloguovllus, sáhttet atnit dušše
ovtta mearkka, jus guovllustivra dohkkeha ahte sin bohccot rehkenastojuvvojit
oktan doalloovttadahkan.
Mearka ii sáhte valdojuvvot atnui ovdal go lea
sisačálihuvvon. Juohke boazodoalloguovllus
lea mearkalávdegoddi mii gieđahallá
mearkaohcamiid, geahča geassemánu
12. beaivvi 1984 mearkanjuolggadusaid.
§ 19 mielde galgá doalloovttadaga eaiggát
juohke jagi addit orohatstivrii dieđáhusa
boazodoalu birra maŋemus doaibmajagi (cuoŋománu
1. beaivvis njukčamánu
31. beaivái). Orohatstivra galgá
guovllustivrii addit dieđáhusa orohaga boazodoalu
birra.
§ 20 sisttisdoallá mearrádusaid doallogeatnegasvuođa
birra. Dát geatnegasvuohta čuovvu
vuoigatvuođas guohtumii, johtimii jna. Sátni
doallogeatnegasvuohta bođii boazodoalloláhkii
1996:s ovdalaš doahpagiid guođohangeatnegasvuođa
ja bohcco lodjivuođa sadjái, mat
ledje gávnnahuvvon unnán heivvolažžan
dan ovdáneami hárrái
mii boazodoalus lei leamaš. § 20 mearrádusaid
ulbmil, nu movt dat leat dál, lea lága
bokte vuohkkaseappot ja ávkkálet
vugiin čujuhit fágalaš
dási. Doallogeatnegasvuohta lea biddjon njuolga
doalloovttadahkii ja lea čadnon daidda gáibádusaide
mat leat orohatplánii § 8 a mielde.
Bohccot galget leat dohkálaš bearráigeahču
vuolde ja galget doalahuvvot lobálaš
guohtumiin. Dat mielddisbuktá ahte ovddasvástideaddji
jođiheaddji galgá álo
diehtit gos eallu lea, ja galgá sáhttit
dakkaviđe vuojehit eret jus bohccot mannet lobihis
guohtumiidda.
Nuppi lađđasa mielde galgá
doalloovttadaga eaiggádis leat boazodoallu fidnun
ja váldodoaibman. Náittosguimmežagaide
geain lea oktasaš doalloovttadat, guoská dát
unnimusat nuppi náittosguoibmái.
Goalmmát lađđasa mielde
sáhttá doallogeatnegasvuođa
bidjat gitta guovtti jahkái fuolaheaddji háldui.
Njealját lađđasis
lea váldi heaittihit doalloovttadaga jus eaiggát
suostá iežas doallogeatnegasvuođa
dahje jus son earaládje fere dahje doaibmá
nu ahte lea mearkkašahtti vahágin boazodollui
dahje eará vuoigatvuođalaččaide.
Lea iešalddis diehttelas ahte galget leat govttolaš ákkat
ovdal go sáhttá mearridit heaittihit
nuppi olbmo boazodoalu.
§§ 21, 22 ja 23 sisttisdollet mearrádusaid
masttademiid, rátkkašemiid ja čohkkemiid
birra. Dáin ovttasdoaibmanjuolggadusain lea mearkkašupmi
geavatlaš boazodollui, ja bidjet dárkilet
eavttuid iešguđet doaimmaid dieđiheami
ja čađaheami birra. Eiseválddit
sáhttet dihto dilálašvuođain seahkánit
dáidda doaimmaide. Orohatstivrras leat dákko
almmolašrievtti vuohkásaš
doaimmat, geahča ovdalis.
§ 24 sisttisdoallá iešguđet
mearrádusaid lobihemet guohttu bohccuid eretvuojeheami
birra. Geatnegasvuohta gullá oktii doallogeatnegasvuođain,
muhto lea deaŧalaš deattuhit ahte
dát guokte geatnegasvuođa leaba áibbas
sierralaga. Ii dárbbaš leat rihkkon
doallogeatnegasvuođa vaikko bohccot mannet ge lobihis
báikái. Iešguđet
dilálašvuođat sáhttet
dahkat veadjemeahttumin hettet dan. Muhto go bohccot leat boahtán
lobihis guohtumii, de lea geatnegasvuohta sirdit daid eret nu jođánit
go lea vejolaš dohkálaš
láhkái dan dahkat.
§§ 25, 26 og 27 sisttisdollet mearrádusaid ovddasvástádusa
birra váhágiid ovddas maid boazu
lea dagahan. § 25 nanne ahte boazoeaiggádis lea
objektiivvalaš ovddasvástádus,
beroškeahttá sivas. Orohaga boazoeaiggádat
leat solidáralaččat ovddasvástideaddjit,
okta buohkaid ovddas ja buohkat ovtta ovddas. Dárkilet čujuhusat ovddasvástádusa
ložžema ja buhtadusárvvoštusa birra
leat mearkkašumiin iešguđet
paragráfaide.
§ 28 sisttisdoallá mearrádusaid johtaleami
birra guovlluin gos bohccot guhtot. Vuosttaš lađđasis
nannejuvvo ahte juohkehaš lea geatnegas geavahit
iežas fuolalašvuođain
ja várrogasvuođain vai dárbbašmeahttumit
ii ráfehuhte dahje gavdnje bohccuid mat leat guohtume,
johtime jna. Nuppi lađđasis daddjo
ahte guovllustivra sáhttá guoskevaš
orohatstivrra ávžžuhusa
mielde gieldit vissis lágidemiid mat sáhttet šaddat
vahágin boazodollui.
§ 29 sisttisdoallá mearrádusaid ovddasvástádusa
birra beatnaga hárrái, ja nanne
ahte beanaláhka gusto maiddái dás.
§ 30 vuosttaš lađđasa mielde
sáhttá departemeanta láhkaásahusaid
bokte reguleret jeagelbordima.
§ 30 nuppi lađđasa mearrádusat
bohte láhkii 1996 láhkaođasteami
olis. Ulbmilin lei oažžut válddi
gieldit boazodoalu man earát go vuoigatvuođalaš
boazosámit doaimmahit. Dás addo čielga diehtu
das ahte ii sáhte vuordit oažžut
lobi omd. áidut viiddis meahcceeatnama boazodoalloguovllu
siskkobealde «boazofárpma» áigumušain.
Dát mearkkaša ahte eananeaiggádis
ii leat boazodoallovuoigatvuohta.
1996-láhkarievdadeami olis viiddiduvvui § 31
bággolotnunmearrádus nu ahte addui
oppalaš váldi bággolotnut
priváhta eatnamiid stáhtii boazodoalloguovllu
siskkobealde. Dát paragráfa lei
ovdal mearrádus eatnama luobaheami birra erenoamáš
atnui, omd. bohccuid fievrredeapmái dahje rusttegiid
ceggemii. Maŋŋel rievdadeami lei dás
geavatlaš mearkkašupmi erenoamážit
jus lea nággu boazodoallovuoigatvuođa hárrái
muhtun guovllus, ja boazodoallu duomu bokte lea vuoittahallan. Mearrádus
lea hábmejuvvon dábálaš
bággolotnunváldin man olis dábálaš
vuogi mielde galgá vihkkedallat ovdamuniid ja heajos beliid
ja ferte čielgasit boahtit ovdan ahte bággolotnun
lea eanet ávkin go vahágin. Nuppi
lađđasis leat mearrádusat áššegoluid
birra. Dán mielde sáhttá ášši vuolggaheaddji
beassat buhtadeamis vástideaddji áššegoluid
jus vástideaddji šiehtadallamiid maŋŋel
lea hilgon dahje ii leat vástidan fálaldaga,
ja go son árvvošteami vuođul
ii oaččo eambbo dan mii lei fállojuvvon.
§ 32 sisttisdoallá mearrádusaid boazodoallofoandda
birra. Fondii mannet oktasaš ruđat
mat bohtet omd. buhtadusain, geažotbeljiid ja dovdameahttun
bohccuid vuovdimis, geahča § 16 goalmmát
lađđasa. Foandda ruđat
galget ovddidit boazodoalloguovlluid boazodoalu.
§ 33 addá departementii válddi ráhkadit
láhkaásahusaid.
§ 34 sisttisdoallá mearrádusaid bággodoaimmaid
birra. Guovddáš ja oppalaš váldi čađahit mearrádusaid
bákkuin lea § 34 nuppi lađđasis.
Dán mearrádusa mielde sáhttá guovllustivra
dahje boazodoallostivra mearridit bággočađaheami
jus mearkkašahtti láhkái
lea rihkkon lobálaš mearrádusa.
Bággodoaibma sáhttá
leat ahte bohccuiguin dahje ealuin čađahuvvojit dárbbašlaš
doaimmat eaiggáda rehkega ala. Bággodoaimmat
sáhttet maiddái leat unnidit, heaittihit
dahje eará olbmui sirdit doalloovttadaga. § 34
njealját lađđasa
mielde lea boazodoalloeiseválddiid bággodoaibmamearrádus
bággočađaheami vuođđun,
ja sáhttá ollašuhttojuvvot bággočađaheami lága
mearrádusaid mielde. Bággodoaimmaid § 34
olis sáhttá nappo čađahit
almmá duomu haga, mii muđui lea
dárbbašlaš ovdal
go oažžu bággočađahit.
Geassemánu 26. beaivvi 1992 bággočađahanláhka
nr. 86 § 13 – 2 mii gusto eará
bággočađaheapmái
go ruđa bearramii, nanne vuosttaš lađđasis
ahte dilit mat leat bággočađaheami vuođđun
erenoamáš láhkamearrádusa
olis, sáhttet čađahuvvot lága
13. kapihttala mielde. Boazodoallolága § 34
njealját lađas lea nappo diekkár
erenoamáš láhkamearrádus.
§ 35 nanne ahte hálddašanláhka
gusto hálddahuslaš ja kollegiála ásahusaide.
Orohatstivrra dáfus boahtá ovdan
ahte hálddašanláhka
gusto nu guhkás go láhkaásahusaid
bokte nu lea mearriduvvon. Dakkár láhkaásahus
ii leat ráhkaduvvon, muhto liikká
gusto hálddašanláhka áššiin
main orohatstivra rehkenasto doaimmahit almmolaš válddi.
§ 36 sisttisdoallá mearrádusa sáhkkoheami
birra láhkaásahusaid, gohččosiid,
gildosiid dahje eará mearrádusaid
rihkkuma oktavuođas.