9.1.4 Erenoamáš rahčamušsuorggit
Mánáid ja nuoraid váikkuhanfámu
nannen lea ráđđehusa
guovdilis juksanmearri. Riikkapolitihkalaš njuolggadusaid
mielde mánáid ja nuoraid beroštusaid
nannema várás plánemis galget gielddat
organiseret plánenproseassa nu ahte oainnut mat gustojit
mánáide guoskkahuvvon áššeoasálažžan,
bohtet ovdan, ja nu ahte iešguđetlágan
mánáid ja nuoraid joavkkut ožžot
vejolašvuođa ieža
oassálastit. ON:a konvenšuvdna máná vuoigatvuođaid
birra nanne ahte mánáin lea vuoigatvuohta cealkit
oaivila áššiin
mat gusket sidjiide ja ahte sin oaivilat galget adnojuvvot dettolažžan.
2001 mielde leat badjel bealli riikka gielddain álggahan
mánáid- ja nuoraidráđi
dahje sullasaš mánáid ja nuoraid
váikkuhanfápmoorgána. Gielddain gos lea
sámi veahkadat šaddá diekkár orgána
deaŧalažžan oinnolažžan
dahkat sámi mánáid ja nuoraid iežaset
beroštusaid ja dárbbuid. Mánáid-
ja bearašdepartemeanta áigu ain arvvosmahttit
jurdda- ja dovddiiduslonohallama ja bargat váfistit ahte
buot mánáid ja nuoraid joavkkut besset oassálastit
gielddalaš plánen- ja mearridanproseassaide,
ja áigu ovttasbargat Sámedikkiin ovdamearkkaid
hárrái mat čájehit gielddain gos
leat sámi mánát ja nuorat.
Oassin barggus buoridit mánáid ja nuoraid bajásšaddan-
ja eallineavttuid lea ráđđehus álggahan
bajásšaddanbirrasa nannema gárgedanprográmma.
Prográmma álggii 1998 ja bistá máŋga
jagi. Juksanmearrin lea nannet ja viidáseappot gárgedit
báikkálaš bajásšaddanbirrasiid almmolaš ja
eaktodáhtolaš fámuid viiddis ovttasbarggu
bokte. Mánáid ja nuoraid oassálastima,
mieldedoaibmama ja nákcema vejolašvuođaid
buorideapmi leat guoddážis. Seammás galget
veahkaválddi, givssideami, gárrenrihkolašvuođa
ja nállevealaheami vuostálastima árjjat
mánáid- ja nuoraidbirrasiin nannejuvvot.
Deanu gielda lei logi vuosttamuš gieldda searvvis
mat ledje bajásšaddanbirrasa nannema gárgedanprográmmas
mielde. 2001 mielde galget válljejuvvot 10 ođđa
gieldda. Áigeguovdilin lea válljet ovtta gieldda
sámi giela hálddahanguovllus.