12.4 Arkiiva
Sámi Arkiiva Guovdageainnus lea vuođđudus mii álggahuvvui
bissovaš doaimmain 1995. Institušuvdna
bargá sámi ovttaskasarkiivvaid, njálmmálaš árbevierroávdnasiid
ja eará sámi giela ja kultuvrra duođašteaddji ávdnasiid
váremiin ja dábuhahttin dahkamiin. Sámi
ovttaskasarkiivvat oaivvildit arkiivvat ovttaskas olbmuid, organisašuvnnaid,
servviid ja eará doaimmaid maŋis main
lea sámi gullevašvuohta. Sámi Arkiiva
vurke ja bálvala dasa lassin Guovdageainnu suohkana historjjálaš arkiivva.
Plánat leat gárgedit sámi arkiiva-, informašuvdna-
ja dokumentašuvdnaguovddáža
dan vuođul mii dál lea Sámi
Arkiiva. Kultuvradepartemeanta lea dieđáhusas
st.meld. nr. 22 (1999–2000) Kjelder til kunnskap
og oppleving (Dieđu ja vásihusa gáldut),
dieđihan ahte ovttas guoskevaš áššeoasálaččaiguin
galgá Sámi arkiivva dili ja áigeguovdilis
gárgedanplánaid oppalaččat analyseret čielggadan
dihtii vuđđosa boahttevaš doaibmabijuide
mat leat arkiiva- ja girjerádjosuorggis gaskkas. Dan oktavuođas
lea Kultuvradepartemeanta sádden áigeguovdilis
gárgedanplánaid gulaskuddamii máŋgga
guoskevaš instánsii. Dábálaš gulaskuddanáigemearri
nogai golggotmánu 1. 2000, ja oktiibuot leat boahtán
sisa 14 cealkámuša. Sámediggi
oaččui alcces sáddejuvvot gulaskuddancealkámušaid
ja anii dáid vuođđun
iežas cealkámuššii.
Sámedikki mearkkašeapmi ovdehii vuđolaččat čielggadanbarggu,
mas Sámedikki vuollásaš sámi
arkiivva boahttevaš ovddasvástádus,
rolla ja dahkamušat čielggaduvvojit. Dasa
lassin oaivvildii Sámediggi ahte ovttasbargi institušuvnnat,
sihke norgalaš ja davviriikkalaš oktavuođas,
fertejit meroštallojuvvot, ja ahte veahkkeváriide
guoski dárbbut fertejit čielggaduvvot. Sámedikki
gulaskuddancealkámuš lea sáddejuvvon
sámi Arkiivii, mii gaulgá buktit dasa cealkámuša.
Sámedikki cealkámušas dan
oktavuođas go Stuorradiggi gieđahalai
stuorradiggedieđáhusa, lea Sámi
Arkiiva namahuvvon máŋgga doaibmabiju
gaskkas main Sámediggi háliida oažžut
ovddasvástádusa alcces sirdojuvvot. Innst. S.
nr. 46 (2000–2001) celkkii Bearaš-,
kultur- ja hálddahuskomitea ahte anii váttisin
dahkat oaivila iešguđetlágan ávžžuhusaide
Sámedikkis dasgo lei sáhka čuolbmabidjamiin
mat gáibidedje dárkilet čielggadeami.
Komitea ipmárdus lei almmatge ahte máŋga čuolbmabidjama
ledje deaŧalaččat go jurddaša
sámi kultuvrra seailluheamis ja viidáseappot gárgedeamis.
Danne komitea bivddii ráđđehusa čoahkis árvvoštallat
evttohuvvon doaibmabijuid.
Gažaldagat mat bohciidit institušuvnna
Sámi arkiivva ja áigeguovdilis gárgedanplánaid
oktavuođas leat Kultuvradepartemeantta gieđahallamis
oassin dieđáhusa st.meld. nr. 22
(1999–2000) Kjelder til kunnskap og oppleving (Dieđu ja
vásihusa gáldut)čuovvoleami gieđahallamis.
