Sámedikke doaibma jagis 2002

13.6 Álgoálbmogat veahkkedoaimmain

2001 jahkedieđáhusastis guorahallá Sámediggi iežas sajádaga álgoálbmogiid ja veahkkedoaimmaid ektui. Gažaldat lea maid guorahallojuvvon St. dieđáhusas nr. 33 (2001–2002) kap. 15.2.

NORADa ollislaš veahkki álgoálbmogiidda lea dál su. 100 mill. kr. jahkásaččat. Dát sisttisdoallá veahki mas álgoálbmogat leat ollásit dahje muhtun muddui ulbmiljoavkun. Jus rehkenastá maiddái prošeavttaid main álgoálbmogat leat unnit ulbmiljoavkun, de šaddá submi mihá stuorát. Sihke NORAD ja ambassádat hálddašit álgoálbmotdoarjaga, muhto eanas oassi manná eaktudáhtolaš organisašvunnaid bokte. Maiddái Norga addá ekonomalaš doarjaga álgoálbmogiidda ja normatiiva bargui multiralaterála geainnuid bokte. Sámi dutkamiid guovddáš Tromssa universitehtas oažžu doarjaga lágidit jahkásaš Foruma álgoálbmot-veahkkedoaibmaáššiin. Dát lea dán suorggi veahkkeásahusaid gávnnadanbáiki. Olgoriikkadepartementa lea 1990-logu gaskkamutto rájes juolludan Sámediggái doarjaga riikkaidgaskasaš doaimmaide. Sámeráđis leat ovttasbargoprošeavttat álgoálbmogiiguin Lulli-Amerihkas, Afrihkas ja arktalaš guovllus.

Ráđđehus dáhttu ahte álgoálbmogiid bargu veahkkedoaibmaoktavuođain nannejuvvo. Vuoigatvuođaperspektiiva galgá ain leat ovttasbarggu vuođđogeađgin ja iešguđet kanálaid veahkki galgá ovttastuvvot buorebut, ja dan ulbmilin lea eanet ollistuvvon doaibma. Álgoálbmotdoarjaga ferte maiddái geahččat Johannesburg-váldočoahkkima čuovvoleami oktavuođas, erenoamážit biologalaš girjáivuođa barggu oktavuođas álgoálbmotguovlluin. Norgga, sámi ja riikkaidgaskasaš álgoálbmotbirrasiid oktavuohta galgá nanosmahttojuvvot. Lea gulahallon Sámedikkiin ođđa njuolggadusaid ráhkadeami dáfus álgoálbmodoaimmaid birra veahkkedoaimmain, ja Olgoriikkadepartementa/NORAD háliidit joatkit buori gulahallama Sámedikkiin váldo álgoálbmotáššiin. Mihá stuora oassi veahkis manná dál Latin Amerihkii. Ráđđehus atná deaŧalažžan ahte álgoálbmotgažaldagat maiddái Asias ja Afrihkas ožžot eanet fuomáštumi.