7.6 Orohat ja orohatstivren
Lávdegoddi háliida bisuhit orohatortnega
ja árvala dárkilet njuolggadusaid
orohatjuohkimii, geahča árvalusa § 8 – 1.
Orohatstivrra dálá sajádat
sihke priváhtarievttálaš
ja almmolašrievttálaš
orgánan dagaha lávdegotti mielas
váttisvuođaid. Bealátvuođa várra
lea stuoris, ja dan lea maiddái Siviilaáittardeaddji
mearkkašan.
Go orohatstivrra hárrái leat
nu eahpečielga njuolggadusat, de dagaha dat vára
ahte orohagas sáhttá eanetlohku
boastut fámostallat ja ovddidit iežas
beroštumiid beroškeahttá
orohaga oktasaš beroštumiin, mii
sáhttá lea njuolggo vahágin
unnitlohkui.
Lávdegotti oainnu mielde berre orohagas ain leat
stivra mas leat orohaga boazoeaiggádat. Muhto stivra
berre leat priváhtarievttálaš orgána.
Orohatstivrra sáhttá buohtastahttit
gilimennege stivrrain. Priváhtarievttálaš
orgánan oažžu stivra válddi
mearridit ollu orohaga siskkáldas áššiid, áššiid
main lea mearkkašupmi resursahálddašeami
ja guohtumiid gáhttema hárrái. Áššit
mat gusket ovttaskas boazodolliid doibmii eai gula orohatstivrra válddi
vuollái. Seammaládje go eará
priváhtarievttálaš
orgánat, de orohatstivra nai lea vissis muddui almmolaš eiseválddiid
geahču vuolde.
Go orohatstivrra lahtut ieža leat boazodoallit,
ja sidjiide njuolga gusket ollu áššit
maid stivra galgá gieđahallat, de
lea deaŧalaš sihkkarastit ahte eanetlohku
ii geavat iežas válddi govttohemet
badjelduolbmat unnitlogu beroštumiid. Dan dihte
lea deaŧalaš ásahit čielga
njuolggadusaid dasa maid stivra sáhttá
mearridit, ja nu eastadit áššegieđahallama
soaittáhagaid mielde.
Deaŧalaš váikkuhandoaibma
fuolahit ahte maiddái unnitlogu beroštumit
vuhtii váldojuvvojit, leat njuolggadusat mat sihkkarastet
iešguđet siiddaide stivrasaji. Lávdegoddi
oaivvilda ahte dasa lassin berre ásahuvvot ortnet
man mielde okta dahje eanet boazoeaiggádat sáhttet ášši
oažžut meannuduvvot bealátkeahtes orgánas,
jus atnet iežaset gieđahallojuvvon
govttohemet.
Orohagaid sturrodat sáhttá rievddadit,
go muhtun orohagat leat stuorrát ja doppe leat sierranas
siiddat, ja eará orohagat ges leat unnit ja leat
birra jagi ovttas, dahje eanas oasi jagis. Evttohuvvon njuolggadusat
leat hábmejuvvon nu ahte heivejit sihke stuora ja
smávva orohagaide.
Lávdegotti árvalusa mielde galget
orohatstivrras leat iešguđet joavkkuid
ovddasteaddjit. Válljejupmi ii dáhpáhuva
nappo jahkečoahkkimis, gos juohke jietna lohkko
ovtta meari. Dakkár válljen sáhtášii
dahkat ahte ovttahat joavkkut álo ožžot eanetlogu
stivrii. Orohatstivra galgá hálddašit
oktasaš resurssaid mat gullet orohahkii, nugo guohtumiid,
ja dalle ferte dáhkiduvvot ahte orohaga iešguđet
guohtunguovllut leat dihto áiggis leamaš
stivrras. Dan dihte válljejit oktiigullevaš
siidaoasit orohatstivrii lahtuid ovddastit sin geat leat ovttas
geasseorohagas.
Geassesiiddas sáhttet leat máŋggat
joavkkut mat dálvet gullet iešguđet
dálvesiiddaide dahje eará bearašovttastumiide.
Lávdegoddi geahččala dán
vuhtii váldit dan bokte ahte dárkilet
njuolggadusaid bokte reguleret iešguđet
geassesiiddaid orohatstivraevttohasa válljema. Maiddái geassesiidda
stivraovddasteaddji válljemis ferte eastadit ahte
ovttahat joavku álo oažžu
stivrasaji, geahča árvalusa § 8 – 2
nuppi ja goalmmát lađđasiid.
Lávdegoddi lea juohkásan dárkilet
njuolggdusaid hárrái orohatstivrra válljema
birra. Eanetlohku árvala ahte válljen
galgá lea geassesiidda vuođul. Unnitlohku árvala válgabiireortnega
orohagaide main leat eanet go čieža
geassesiidda. Lávdegoddi árvala
maiddái dárkilet njuolggadusaid
orohaga jahkečoahkkima birra ja dan hárrái
geas lea jienastanvuoigatvuohta, geahča árvalusa § 8 – 8
ja § 8 – 9. Árvaluvvojit
maiddái njuolggadusat orohatkássa
ja orohaga boazodoallofoandda ja dáid ruđaid dárkkisteami
birra, geahča §§ 8 – 5, 8 – 6
ja 8 – 7.
