Sámedikki 2008 doaimma birra

3.6 Guovlopolitihkka

3.6.1 Ođđa dieđáhus bire- ja guovlopolitihka birra

Gielda- ja guovlodepartemeanta ovddidii 2009 giđa St.dieđ. nr. 25 (2008 – 2009) Báikkálaš ahtanuššanfápmu ja boahtteáiggedoaivva. Bire- ja guovlopolitihka birra. Ráđđehussii lea dehálaš addit miehta riikka olbmuide seamma vejolašvuođaid ássat doppe go ieža háliidit. Dieđáhus gávnnaha ahte ahtanuššanfápmu vuolgá vuođus. Eaktun olaheames geasuheaddji ja eallás báikkálaš servodagaid lea ahte suohkanat ja báikki olbmot aktiivvalaččat barget dan ovddas. Okta dieđáhusa mihttun lea viiddidit suohkaniid ja báikkálaš servodagaid doaibmanvejolašvuođaid vai báikkálaš ahtanuššanfámu sáhttá ávkkástallat. Politihka doaimmat ollu politihkalaš surggiin galget veahkkin dustemis hástalusaid iešguđege riikkaosiin. Doaimmat leat nugomat nannet suohkanekonomiija, eanet áŋgiruššat johtolatsuorggi, oahpahusa ja dutkama, dearvvašvuođabálvalusaid, suodjalanguovlluid hálddašanplánaid, guolá­steami, mearradoaluid ja eanandoalu.

Dieđáhusas almmuhuvvojit maiddái máŋga ođđa doaibmabiju:

• Ođđa govdafierpmádatáigumuša mii dáhkida stuorit kapasiteahta miehta riikka

• Prográmma mii nanne kapasiteahta ja gealbbu bargamis báikkálaš servodatovdánahttimiin suohkaniin

• Ođđa ealáhusgárdeprográmma 2011 rájes

• Bagadallanortnet nu ahte nuorra fitnodatálggaheaddjit sáhttet oažžut veahki ja doarjaga oahppan «luohttevašolbmos»

• Ođđa našunála máhtolašvuođaprográmma mii dagaha lassáneaddji orrunmiela suohkaniin main olmmošlohku ii stuorrát rievdda

3.6.2 Sámepolitihkka suohkaniin

Dáš čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 2.8.2.

Sápmelaččat leat unnitlogus eanas suohkaniin. Dát dagaha hástalusaid suohkaniidda politihkalaš eanetlogu mearrádusaid ektui go mearrádusat maiddái galget vuhtiiváldit sámi beroštumiid. Dát namuhuvvo earret eará St.dieđ. nr. 28 (2007 – 2008) Sámepolitihka birra.

Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea álggahan ságastallamiid KS’ain ja Sámedikkiin suohkaniid barggu sámepolitihkalaš gažaldagaid birra. Ulbmil lea ea.ea. digaštallat makkár dárbbut ja hástalusat leat das go galgat oažžut lagat ovttasbarggu suohkaniid barggu ektui dán suorggis.

3.6.3 Hálddašanođastus

Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.8.3.

Ráđđehusa mihttomearri lea ahte sámi váikkuhan ja mielmearridanfápmu ii geanohuvvo daid áššesurggiin mat sirdojuvvojit stáhtalaš dásis álbmotválljen guovlulaš dássái.

Od.prp. nr. 10 (2008 – 2009) Láhka hálddašanlágaid rievdademiid birra jna. (hálddašanođastusa čađaheapmi) namuha sámiid beroštumit mearrasuorggis, oahpahussuorggis ja Innovašuvdna Norggas, ja lassin vel ságaškuša almmolaš eiseválddiid oppalaš ráđđádallangeatnegasvuođa. Stuor­radiggi meannudii ášši 2008 juovlamánu 18.beaivvi.

Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu árvvoštallat stáhtalaš, fylkkasuohkanlaš ja suohkanlaš eiseválddiid ráđđádallangeatnegasvuođa láhkamearrádusa bakte Sámi vuoigatvuođalávdegotti ođđa áššemeannudan ja ráđđádallan láhkaevttohusa oktavuođas.

Čuovvoleames ráđđádallamiid hálddašanođastusa birra de leat álggahuvvon ráđđádallamat gaskal Sámedikki ja Ealáhus- ja gávpedepartemeanta Innovašuvdna Norgii hábmemis ođđa njuolggadusaid. Čujuhat maiddái 3.16.1 Guolásteami čuoggái.

Muđui lea maiddái vuordámuš ahte fylkkasuohkanat fuolahit geatnasgasvuođaideaset sámiid beroštumiid ektui buot doaimmain mat sidjiide gullet.