3.6.1 Luonddušláddjiivuođaláhka
Čujuhuvvo Sámedikki
jahkedieđáhusa čuoggái
2.8.4.17 suodjaleami birra. Ođđa
Láhka luonddušláddjiivuođa hálddašeami
birra (luonddušláddjiivuođaláhka) fámuiduvai
suoidnemánu 1. b. 2009. Láhka
atná vuođđunis
ahte sámi kultuvra ja eallinvuohki álot
leat leamaš gittalagaid
luondduin. Dát boahtá oidnosii
earret eará lága
ulbmilis (§ 1) ja mearrádusas
máhttovuo?u birra (§ 8). § 14,
nubbi lađas dadjá ahte sámi
luondduvuođđu
galgá doarvái
deattuhuvvot go mearrádus dahkkojuvvo
luonddušláddjilágas dahje
dan vuođul, ja dat čuovvu maiddái
konvenšuvnnas siviila ja
politihkalaš vuoigatvuođaid
birra artihkkalis 27. Dát
lea vuosttamuš geardde oainnomahttojuvvon
go Sjunkhattena álbmotmeahci ulbmilparagráfas
daddjojuvvo: Ulbmil siskkilda maiddái
sámi luondduvuođu seailluheami».
Dasto lea váldojuvvon mielde mearrádus
láhkii álgoálbmogiid ja
báikkálaš olbmuid beroštusaid
birra go luonddu genehtalaš resurssaid ávki
juogaduvvo. Muđuid čujuhuvvo
Ot.proposišuvdnii nr. 52 (2008 – 2009).
Leat leamaš máŋga ráđđádallanvuoru
Sámedikkiin suodjalusáššiin
luonddusuodjaluslágaid vuođul.
Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta
gaskasaš ráđđádallamat
leat leamaš sihke dahje
jogo konkrehta árvaladdančoahkkimat
ja/dahje oktavuođat dávjá konkrehta
teakstaevttohusaid e-poastalonuhallamin hálddahuslaš dásis.
Leat maiddái leamaš ráđđádallančoahkkimat gaskal
Sámedikki ja áššáigullevaš fylkkamánne/Luonddugáhttendirektoráhta. Čoahkkimat
leat dollojuvvon sihke suodjalusáššiid
birra ja barggu birra hálddahusplánaiguin. Ráđđádallamat
leat čađahuvvon
rabas ja oskkáldas rápma
siskkobealde, ja ovttamielalašvuohta
lea juksojuvvon buot áššiin.
Sámediggi lea ollu bođu áššiin
doaibman almmolaš birasgáhtteneiseválddi
ja iešguđetlágan
sámiid beroštumiid
konstruktiiva gaskalađasin. Ráđđehusa
ulbmil lea ahte álbmotmeahcceplána
(Std. dieđ. nr. 62 áigodahkii
1991 – 92) galgá leat válmmaš jagi
2010 mielde. Guovlluin main leat sámi
beroštumit, váilot
vel dát plánat:
Finnmárkkus: Bajit Anárjoga álbmotmeahci
viiddideami suodjalanplána
ja Goahteluobbala álbmotmeahci
suodjalanplána. Romssa fylkkas:
Rohkunbori álbmotmeahci
suodjalanplána ja Návuonbađa/Návetvuomi
suodjalanplána. Nordlánddas: Sundsfjordfjella
suodjalanplána. Dan lassin váilu
jekkiid ja nješšiid
suodjalanplána Finnmárkkus.Sihkkarastin
dihtii ahte báhcán
suodjalanáššit
ovdánit golmma davimus fylkkas,
de lea Birasgáhttendepartemeanta
jahkái 2010 juolludan miljon
ruvnno Sámediggái
vai bargonákca nannejuvvo
suodjalanáššiin
sámi guovlluin.
Ráđđehusas
lea áigumuš ovddidit
Rohkunbori álbmotmeahci
suodjalanplána ovdal geasi 2009.
Luondduhálddašandirektoráhta
lea ráđđádallan Sámedikkiin
ja Hjerttind/Altevatn/Fagerfjell ja Gielas orohagaiguin,
ja vel Dálmmá čearuin čakčamánu
28. ja 29. beivviid 2009. Birasgáhttendepartemeanta
lea doallan čoahkkima Dálmmá čearuin
njukčamánu
2010 Gironis. Girona čoahkkimis
oassálaste maiddái
Sámedikki, direktoráhta
ja fylkkamánne ovddasteaddjit.
Miessemánu 1.b. 2010 ii
leat ráđđádallanvuorru
dás vel loahpahuvvon.
Álbmotmehciid ja eará stuorra
suodjalanguovlluid hálddašanmálle galgá dađistaga čađahuvvot
jagi 2010 mielde. Guovlluin main leat sámi beroštumit,
galgá earret eará Sámediggi
nammadit ovddasteaddjiid suodjalanguovlostivrraide.
Gieskat lea álggahuvvon
plánaproseassa Dåapma álbmotmeahci
várás mii
lea Davvi-Fosenis Lulli-Trøndelágas. Ásahuvvot
galgá bargojuogus suodjalanbarggu
várás
Davvi-Trøndelága
fylkkamánne olis. Guoskkahuvvon
sámi beroštumiid
ovddasteaddjit, dás maiddái
Fosen/Njaarke orohat, bovdejuvvojit searvat bargojuhkosii.
Ovttasráđiid
Sámedikkiin lea Divtasvuona/Vuodnabadá suodjalanplána
bargu Nordlánddas vuos bissehuvvon.
Gažaldat galgá go
dat fas álggahuvvot jagi
2011, galgá mearriduvvot.
