3.7 Kultuvra
3.7.1 Kultur- ja girkodepartementa ja Sámediggi ovttasbarget
Kultur- ja girkodepartementa ja Sámediggi dollet
hálddahuslaš čoahkkimiid
guovtte gearddi jagis vai bisuhuvvo buorre gulahallan.
2002 rájis lea addojuvvon Sámedikki
háldui hálddašit
máŋggaid kultuvraásahusaid
ja doaimmaid, nu movt Sámi sierrabibliotehka, johtti
girjerájusfálaldat (girjebusset), sámi
dáiddárstipenda, sámi
dáiddaásahusaid čájáhusbuhtadus, báikenammabálvalus
ja sámi giellalága čuovvoleapmi,
nu maid sámi museat, sámi arkiiva,
sámi musihkkafestiválat ja Beaivváš
Sámi Teahter. Sámediggi hálddaša
kultuvraulbmiliid rámmajuolludeami, ja Sámediggi
ieš vuoruha doaimmaid addojuvvon rámma
siskkobealde.
3.7.2 Sámi kultuvra
Ráđđehusa giella-
ja kulturpolitihka ollislaš čilgehusa
don sáhtát lohkat St. dieđ. nr. 48
(2002–2003)
Kulturpolitikk fram mot
2014
(Kulturpolitihkka 2014 rádjái). Dieđáhusas
ovddiduvvo boahtte logi jahkái ollislaš
giella- ja kulturpolitihkka, maiddái sámi
kultuvra ja giella.
Sámi arkiivva hálddašanovddasvástádus
lea ođđajagimánu
1.b 2005 rájis sirdojuvvon Riikkaarkiivárii, Sámedikki
dáhttuma mielde. Sámi arkiiva lea
dasto stáhta arkiivadoaimma oassin. Dán
rievdadeami dihte lea 0,7 milj. kr sámi arkiivva
hovdemii sirdojuvvon stáhta Arkiivadoaimmahahkii.
3.7.3 Sámegiella
Sámediggi mearridii jagis 2003 bivdit ráđđehusa
evttohit Stuoradiggái ahte rievdadit sámelága
giellanjuolggadusaid, vai Divttasvuona suohkan nai beassá
mieldelahttun sámegiela hálddašanguovlui.
Hálddašanguovlui gullet dál
suohkanat Kárášjohka,
Guovdageaidnu, Unjárga, Porsáŋgu, Deatnu
ja Gáivuotna.
Kultur- ja girkodepartementa lea čuovvolan Sámedikki
mearrádusa ja evttohan rievdadit lága
mii mielddisbuktá ahte Divttasvuona suohkan šaddá
oassin sámegiela hálddašanguovlui.
Departementa evttohii ahte lágas ii galgga njuolga
mearriduvvot guđet suohkanat gullet sámegiela
guovlui, muhto dan sadjái galgá
gonagassii addojuvvot váldi mearridit guđet
suohkanat galget gullat hálddašanguovlui. Stuoradiggi
lea mearridan láhkarievdadusa sámelahkii § 3–1. Láhkaásahusa
bokte lea mearriduvvon ahte Divttasvuona suohkan lea mieldelahtustuvvon
giellaguovlui 1.1.2006 rájes.
Mieldelahtusteapmi sáhttá áiggi
mielde leat áigeguovdilin maid eará
suohkaniidda, ja departementa lea ožžon
ohcamuša Snåase suohkanis beassat mieldelahttun sámegiela
hálddašanguovlui.
Sámediggi lea Kultur- ja girkodepartementta bivdán árvvoštallat sámelága
giellanjuolggadusaid. Departementa lea ságastallagoahtán
Sámedikkiin ja Gielda- ja guovlodepartementtain
giellanjuolggadusaid árvvoštallama
birra.
3.7.4 Báikenammaláhka
Stuoradiggi dohkkehii báikenammalága
rievdadusaid cuoŋománu 14.b.2005. Rievdadusaid erenoamáš áigumuš
lea oažžut áššemeannudeami álkibun,
ja njuolggadusaid ráhkadit čielgaseabbun
ja doaibmevaččabun. Sámi
báikenamaid dehálaš
rievdadus lea ahte galgá oktanis nammaášši
ceggejuvvot go leat paralleallanamat dárogillii,
sámegillii ja kveanagillii. Dasa lassin namuhuvvo
sámi báikenamaid vuhtiiváldin
sierra ulbmilparagráfas lágas. Departementa
lea bargagoahtán láhkaásahusa
rievdademiin.
3.7.5 Sámi media
Sámediggi čujuha čuovvovaččat
sámi almmuhemiid ruđalaš
dilli lea eahpedohkálaš ja nu lea
leamaš ollu jagiid
, ja atná
vuođđun ahte dárbbašuvvo
nannet dáid olggosaddima vai
ilmmášedje dássetlaččat sávahahtti
kvalitehtain ja vai maiddái lassánivččii
olggosaddimiid lohku jahkái.
Ruhtajuolludeapmi Kultur- ja girkodepartementta bušeahtas
sámi aviissaide lea oktiibuot 13 milj. kr jahkái
2005, ja lea 1,4 milj. kr eambbo go 2004:s. Rievttimielde lea doarjjarámma
lassánan 5 milj. kr, dahje sullii 60 proseantta,
2000 rájis. Dan vuođul go Stuoradiggi
gieđahalai St.dieđ.nr 33 (2201–2002),
de atná Kultur- ja girkodepartementa vuođđun
ahte 2005’ bušeahttalassáneapmi
berre várrejuvvot sámegielat aviissaide, dán
ortnega mielde, loga Sd.prp.nr. 1 (2004–2005).
Dasa lassin rabai departementa vejolašvuođa
addit doarjaga ovttaskas čállimiidda
ja dakkáriidda julevsámegillii aviissain
mat álgoálggus leat olggobealde
láhkaásahusa mas čilgejuvvo
mii sámegielat aviisa lea. Goappaš
evttohusat gáibidit ahte láhkaásahus
rievdaduvvo. Departementa sádde farggabáliid láhka-ásahusevttohusa
gulaskuddamii.
Nordnorsk filmsenter AS (Davvi-Norgga filbmaguovddáš
OS) oažžu 5,4 milj. kr jahkái
2005. Dáin ruđain várrejuvvo
2,5 milj. kr oanehisfilmmaid buvttadeapmái. Ruhtadoarjaga
eaktun lea ahte galgá buvttaduvvot unnimusat okta
sámi filbma mii oažžu
doarjaga Davvinorgga filbmaguovddážis.
3.7.6 Sámi valáštallan
Sámediggi ja Sámi valáštallanlihttu –Norga
(SVL-N) bivddiiga jagis 2003 Kultur- ja girkodepartementtas oažžut
jahkásaš ruhtadoarjaga spealloruđain.
Kultur- ja girkodepartementa lea 2004:s doallan oktavuođa
Sámedikkiin ohcama struktuvrra ja sisdoalu birra,
jus datte galgá addojuvvot ruhtadoarjja sámi valáštallamii.
3.7.7 Sámi girjebusset
Sámedikki dieđáhusas (kap. 2.7.2) čujuhuvvo
ahte ođđa sámi girjebusset dárbbašit
ruhtaduvvot. Danne leage ráđđehus
evttohan reviderejuvvon stáhtabušeahtas juolludit
Kultur- ja girkodepartementta bušeahtas 2 milj.
kr liigeruđa Sámediggái
ruhtadit ođđa, lullisámi
girjebusse.
