7.7 Almmolaš informašuvdna sámegillii
Eiseválddiin lea čielga geatnegasvuohta, sámelága ja
riikkaidgaskasaš šiehtadusaid
vuođul maidda Norga lea guorrasan, bálvalit
sámi veahkadaga sámegillii. Dat ahte informašuvdna
vuoigatvuođaid birra ja oppalaš servodatinformašuvdna
lea olámuttus, leat demokratiija ovdehussan ja ovdehussan
ovttaskasaid vejolašvuhtii fuolahit iežaset
priváhta vuoigatvuođaid ja iežaset
vuoigatvuođaid servodatmiellahttun. Sámegielat
veahkadahkii lea stuorra mearkkašupmi ovdamearkka
dihtii das mii guoská iežaset riektesihkarvuhtii,
ahte stáhtalaš informašuvdna
mii guoská sidjiide, buvttaduvvo ja ovdanbuktojuvvo sámegillii
ja maiddái biddjojuvvo nu ahte dan geahppasit gávdná.
Dábálaš ja nuvttá beassanláhki – ja áddenláhki – vuoigatvuođain
ja servodatdieđuin, lea mearrideaddjin almmolaš sártnodeami
kvalitehttii, ja dasa mo ovttaskas olmmoš dovdá leat
iežas eallinkvalitehta ja ovttaárvosašvuođa.
Geavaheddjiin leat iešguđetlágan
dárbbut ja ovdehusat gávdnat ja áddet
informašuvnna. Dát galgá leat
buotlágan informašuvnna ráhkadeami
ja gaskkusteami vuođusin.
Stáhtalaš dieđihanpolitihkas
leat golbma juksanmeari mo stáhtalaš institušuvnnat
galget dieđihit ja gulahallat, ja bidjat láidestusaid
dasa mainna lágiin informašuvdna- ja
kommunikašuvdnadoaibma berre dahkkojuvvot. Riikka ássiin,
ealáhusain ja organisašuvnnain galgá leat
– ovttalágan ja
dábálaš beassanláhki
oassálastit doaimmalaččat demokráhtalaš prosessii
– oažžomassii informašuvdna
iežaset vuoigatvuođaid, geatnegasvuođaid
ja vejolašvuođaid birra
– duohta beassanláhki informašuvnii
almmolaš doaimmaid birra
Dát golbma juksanmeari gusket maiddái sámegielat
servodatmiellahtuide nu mo veahkadaga earáge oassái.
7.7.1 Almmolaš sámi dieđihanbálvalusaid kárten
Sámi instituhtta lea Gielda- ja guovlodepartemeantta
ovddas jagis 2001 dahkan almmolaš sámi dieđihanbálvalusaid
kártema – makkár almmolaš informašuvdna
gávdno sámegillii, mii dárbbašuvvo
ja geas lea ovddasvástádus dasa ahte addojuvvo
informašuvdna. Projeavtta juksanmearrin lea
oažžut mearridanvuđđosa dan
várás ahte gárgedit almmolaš sámi informašuvnna
sámegillii ja sámi dilálašvuođaid
birra. Barggu vuolggasadjin ledje sámelága giellanjuolggadusaid
gáibádusat das ahte dihto šlájat
almmolaš informašuvdna galgá leat
gávdnamis sámegillii.
Kárten čájeha ahte almmolaš sámi informašuvnna
mearri lea oalle unni. Leat unnán lágat, láhkaásahusat
ja skovit jorgaluvvon. Oanehitčállojuvvon almmolaš diehtojuohkinneavvut dárogillii
sámi dilálašvuođaid
birra eai báljo leat oažžumis. Dákkár
informašuvdna ferte váldosaččat
vižžojuvvot almmolaš áššegirjjiin. Interneahtta
lea vuosttain unnán geavahusas. Projeakta evttoha moanaid čuovvolandoaibmabijuid, earret
eará buoret dagaldusaid almmolaš ásahusaide,
das mii guoská jorgaleapmái, olggosaddimii, gilvimii
ja sisdollui ja almmolaš sámegielat informašuvnna
kvalitehta dárkkisteapmái.
Dasa lassin lea
Gielda- ja guovlodepartemeanta dahkan
kártema das movt stáhtalaš eiseválddiid dieđiheapmi
sámiide ja sámiid birra doaibmá, ja lea
iskkadan mo dákkár dieđiheami
galgá organiseret boahtte áiggis. Kártema
ulbmilin lea guhkit áigái oažžut ásahuvvot
buoret diehtojuohkindagaldusaid stáhtalaš hálddaheamis
sámi álbmoga ektui. Ráđđehus
dáhttu hálddaheamis loktet dihtomielalašvuođa
das makkár dieđuid berre jorgalit,
ja mo informašuvdnagaskkusteapmi berre dahkkojuvvot.
Juksanmearrin lea ahte almmolaš hálddaheapmi
sajáiduhttá dagaldusaid árvvoštallat
man muddui lágaid, láhkaásahusaid, skoviid,
brošyraid, johtočállosiid,
almmuhusaid jna. galgá jorgalit sámegillii.
Kártema bohtosat čájehit ahte eanaš departemeanttain/vuollásaš etáhtain
leat muhtun muddui sámegielat neavvut, muhto leat stuorra
erohusat. Eanaš departemeanttat oidnet dárbbašlažžan
jorgalit skoviid, lágaid, láhkaásahusaid,
dieđihangihppagiid jna. Eanaš dáhpáhusain
eai gávdno bissovaš jorgalandagaldusat.
Sámi informašuvnna juohkin dáhpáhuvvá sámi
aviissaid, gielddaid (erenoamážit sámi
giela hálddahanguovllus), fylkkagielddaid, iežas
etáhta, organisašuvnnaid js. bokte – sorjavaš das
makkár iešvuohta informašuvnnas
lea.
Gielda- ja guovlodepartemeanta áigu virgádit sámi
giella- ja informašuvdnakonsuleantta 2001. Su
bokte galgá ee. gárgedit informašuvdnastrategiijat
ja veahkehit eará departemeanttaid ráđiiguin/oaivadusain
gažaldagain mat čatnasit dieđiheapmái
sámegillii ja dilálašvuođaid birra
mat gusket sámiide erenoamážit.