2.7 Sámi ovttasbargu
2.7.1 Sámi parlamentáralaš ráđđi
(SPR)
Sámi parlamentáralaš ráđđi
lea Suoma, Norgga ja Ruoŧa
sámedikkiid gaskasaš parlamentáralaš ovttasbargoorgána. Ruošša
beale sámit leat bissovaš oassálastit
ráđis. Sámi
parlamentáralaš ráđđi
galgá gozihit sámiid beroštumiid
riikkarájáid
rastá, ja dat lea sámiid
riikkaidgaskasaš jietnaguoddi.
Sápmi oasseprográmma bajimuš ulbmilin
lea » Delprogrammet Sápmis övergripande
mål är att, med användning av det samiska
samhällets alla resurser, utveckla samiskt kultur- och
näringsliv utifrån ett ekologiskt och långsiktigt
resursutnyttjande»
Norgga beale Sámediggi
lea jođihan SPR jagi 2007
njukčamánu
rájes gitta 2008 golggotmánu
rádjai. Okta dievasčoahkkin
lea lágiduvvon Roavvenjárggas
golggotmánus 2008. 29.10.08 rájes
galgá Sámediggi
Ruoŧa bealde jođihit
SPR 16 mánnosaš áigodaga.
2008:s lea SPR vuoruhan earret eará barggu
davviriikkalaš sámekonvenšuvnnain
ja sámi giellabarggu ođđa
organiserema sámedikkiid ovddasvástádussuorggi
siskkobealde. Dán áigodagas
vuoruha SPR earret eará sámegiela,
oahpahusa/oahpu, nuoraidáššiid,
sámi universitehta, davviriikkalaš sámekonvenšuvnna,
resursaávkkástallama
ja birrasa, riikkaidgaskasaš áŋgiruššamiid
ja dásseárvvu.
2.7.2 Sámi parlamentarihkárkonferánsa 2008:s
Sámi parlamentáralaš ráđđi
doallá juohke goalmmát
jagi parlamentarihkárkonferánssa
Suoma, Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid áirasiidda,
masa sámit Ruošša
bealde ge servet. Golggotmánus
lágiduvvui nubbi parlamentarihkárkonferánsa
Roavvenjárggas. Parlamentarihkárkonferánsa čájeha
máilbmái
ahte sámi álbmogis
lea oktasaš kultuvra ja
historjá, ja sis lea oktavuohta
riikkarájiid rastá.
Konferánsa lea deaŧalaš arena
gos sámi politihkkárat
deaivvadit guorahallat oktasaš hástalusaid.
Parlamentarihkárkonferánsa váldofáddán
ledje árbediehtu, sámi
giella ja mánát
ja nuorat. Oktasaš dáidda
fáttáide
lea iešmearrideapmi. Stáhtat
galget ovddalgihtii gulahallat sámiiguin
miehtama ektui buot doaibmabijuid oktavuođas
mat gusket sámi álbmogii.
Dan lassin lea deaŧalaš oažžut
ortnegiid mat sihkkarastet sámedikkiid
rolla barggus bušeahtain
ja sámi ulbmiliid ruhtademiin. Dasa
gullet maid rámmat sámedikkiid iežaset
vuoruhemiid duohtan dahkamis.
Davviriikkalaš sámekonvenšuvnnas
lea stuorra mearkkašupmi
sámi servodatovddideapmái.
Konferánssas dovddahuvvui
ballu go maŋimuš áiggis
lea šaddan eahpesihkarvuohta
das movt viidáset bargu
konvenšuvnnain galgá čuovvoluvvot.
Konferánssa oasseváldit ávžžuhedje nationála
stáhtaid ja sámedikkiid garrasit
rahčat dainna ahte oažžut proseassa
fas rivttes bálgáid
ala.
Jagi 2005 parlamentarihkárkonferánssas
mearriduvvui Johkamohke-julggaštus
oktasaš sámi
vuoigatvuođaid ja áigumušaid hárrái.
Dán jagi konferánsa
loahpahuvvui maiddái loahppadokumeanttain man
vuođđun
lei Johkamohke-julggaštus.
2.7.3 Jahkásaš čoahkkin sámeministariid
ja sámedikkiid presideanttaid gaskka
Ministarat geain lea ovddasvástádus sámi áššiin,
ja sámedikkiid presideanttat
dolle jahkásaš čoahkkima
skábmamánus
Helssegis. Čoahkkimis meannuduvvojedje deaŧalaš ja
guovddáš fáttát
nugo davviriikkalaš sámekonvenšuvdna,
davviriikkalaš-sámi
mánáidáittardeaddji ovttasbargu
ja rájiid rastásaš ovttasbargu.
Dán čoahkkima
oktavuođas geigejuvvui maiddái
davviriikkalaš sámi
giellabálkkašupmi,
Gollegiella. Bálkkašumi
dán jagi ožžo Henrik
Barruk ja searvi Sámi Siida
rs.
2.7.4 Interreg IV A Davvi ja oasseprográmma
Interreg IV A Sápmi
Ođđa
Interreg-prográmmas prográmmaáigodahkii
2007 – 2013 lea Sámediggi árvalan
joatkit sámi prográmmaoassálastima. árvvoštallojuvvo
daid vásihusaid vuođul
maid ovdal leat ožžon,
ahte Interreg lea deaŧalaš oassi
norgalaš guovlopolitihkas,
erenoamážit
rájiid rastásaš ovttasbarggus
Sámis. Interreg IV A Sápmi
galgá guoskat olles sámi ássanguvlui
sierra oasseprográmmain
Interreg IV A Davvi siskkobealde. Sámi
oasseprográmma várás
lea ásahuvvon sierra mearridanjoavku
(stivrenlávdegoddi) mas
leat lahtut Suomas, Ruoŧas
ja Norggas, guđege riikkas
guokte. Mearridanjoavkku bargun lea addit cealkámušaid prošeavttaide,
searvat prográmma čađaheapmái
ja čuovvoleapmái.
Sámedikkis leat maid
guokte ovddasteaddji oktiibuot 30 lahtu gaskkas bearráigeahččanlávdegottis
mii lea olles Interreg IV A Nord prográmma várás,
maid gaskkas 10 lahtu válljejuvvojit
guđege ovddabealde namuhuvvon riikkain.
Bearráigeahččanlávdegottis
lea bajimuš ovddasvástádus gozihit
dan ahte prográmma čađaheapmi
dávista addojuvvon rámmaide
ja ulbmiliidda prográmma
sierra doaibmabidjoguovlluid ektui.
Romssa fylkkasuohkan galgá ovttas
Davvi-Trøndelága
fylkkasuohkaniin fuolahit Interreg IV A Sápmi čállingoddedoaimmad
Norgga bealde. Fylkkasuohkanat hálddašit
Norgga stáhtaruđaid mat
leat várrejuvvon sámi prográmmii.
Sámi prográmma váldočállingoddi
lea Sámedikkis Gironis.
Sámedikkis galgá leat ráđđeaddi
doaibma fylkkasuohkaniid ektui go guoská daid
prošeaktaohcamiidda maid
sámi mearridanjoavku meannuda.
