Sámedikki 2008 doaimma birra

2.7 Sámi vuoigatvuođaid dovdáheapmi ja dohkkeheapmi, ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkal 14 nr. 2

Dakkár kommišuvnna ja duopmostuolu ásaheapmi Finnmárkui, mii galgá dovdáhit oamastan- ja geavahanvuoigatvuođaid, lei dehálaš ággan Sámediggái finnmárkkuláhkaproseassas. Dat mearkkaša ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 14 nr. 2 njuolggadusa historjjálaš sisaváldima Norgga riektái. Sámi vuoigatvuođalávdegoddi 2 lea evttohusastis čuovvolan dán ovdáneami ja evttohan sullasaš njuolggadusaid guovlluide Finnmárkku lulábealde. Sámediggái lea áibbas dehálaš ahte dát čuovvoluvvo konkrehta lágalaš doaibmabijuiguin.

ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkal 14 nr. 2 lea iehčanas geatnegasvuohta stáhta eiseválddiide mii galgá mielddisbuktit ahte eaiggátvuoigatvuođat suodjaluvvojit ja sihkkarastojuvvojit beaktilit. Hálddašanortnegiid sámi oassálastin ii čoavdde dán geatnegasvuođas mii ferte heivehuvvot maŋŋá dovdáheami go gávnnahuvvo ahte lea oamastanvuoigatvuohta.

Čuolbmačilgehus masa Sámediggi čađat máhccá, lea ahte stáhta eiseválddit sisabahkkejit dakkár guovlluide, main vuoigatvuođat eai leat dovdáhuvvon. Sámedikkis leat garra prinsihpalaš vuostehágut dakkár divvomeahttun sisabahkkemiid vuostá nu mo daid bággolotnumiid vuostá, mat leat čađahuvvon dakkár guovlluin main vuoigatvuođat eai leat čielggaduvvon. Dat ja vel ahte ahte čielggadeamit ádjánit guhkes áiggi, vásihuvvo noađđin vuoigatvuođalaččaide. Danne Norgga eiseválddit garrasit ávžžuhit oččodit buriid dovdáhanortnegiid olles sámi guvlui ja geavahit várrugasvuođa almmolašrievttálaš hálddašeamis, erenoamážit eanaduhtademiid oktavuođas.