Sámedikki 2003’ doaibma

4.9 Boazodoallu

4.9.1 Ráđđádallamat ja šiehtadallamat

Čujuhit Sámedikki jahkedieđáhusa čuoggái 3.2.1 ráđđádallamiid birra. Eanandoallodepartementii lea deaŧalaš ja dárbbašlaš ovddidit buriid ráđđádallan- ja šiehtadallanprosedyraid sámi beroštumiid guovdu. Dál lea boazodoalloláhka rievdaduvvome, ja dan oktavuođas áigot Eanandoallodepartemeanta ja Biebmodepartemeanta ráđđádallat sihke Sámedikkiin ja Norgga Boazosápmelaččaid Riikkaservviin. 1

4.9.2 Dásseárvohástalusat

Čujuhit Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 3.2.5 dásseárvopolitihkalaš hástalusaid birra. Ealli sámi servodagaid ovddideamis eaktuduvvo ahte nissonolbmuin leat posišuvnnat ja váikkuhanfápmu buot dásiin. Boazodoallopolitihkalaš barggus lea danne deaŧalaš láhčit nissonolbmuide ulbmillaš dili boazodoalus. Boazodoallošiehtadusa juolludeapmi nissondoaibmabijuide lea veahkkin dása. Dál lea nissonolbmuid dilli boazodoalus árvvoštallojuvvome, maiddái ekonomalaš gaskaomiid geavaheapmi árvvoštallojuvvo. Ulbmil dáinna bargguin lea boazoealáhussii ovddidit ođastuvvon ja eanet ulbmillaš dásseárvopolitihka, mas nissonolbmot beasaše eambbo oassálastit ja váikkuhit. Boazodoallolága rievdadeami oktavuođas áigu Eanandoallodepartemeanta deattuhit dásseárvogažaldagaid ja daid geatnegasvuođaid maid ON’ nissonkonvenšuvdna bidjá.

4.9.3 Kultuvra ja ealáhuseallin

Jahkedieđáhusas čujuhuvvo ahte Sámediggi dál oassálastá observatoran boazodoallošiehtadallamiin (kap. 3.2.10). Sámediggi oaivvilda dán rolla fertet rievdadit vai Sámediggi oažžu duohta váikkuhanvejolašvuođa, sihke boazodoallošiehtadallamiin ja eanandoallošiehtadallamiin.

Earret šiehtadallamiid observatoradoaimma, de ovddida Sámediggi boazodoallošiehtadallamiid dálá ortnega mielde cealkámušaid boazodoal-lošiehtadusa stuoradiggeproposišuvdnii ovdal go Stuoradiggi dan loahpalaččat meannuda. Sámedikki cealkámuš lea dán láhkái oassin Stuoradikki meannudanvuođus. Eanandoallošiehtadallamiid oktavuođas galgá ságastallojuvvot Sámedikkiin oppalaš eanandoallopolitihka hábmema hárrái, ja erenoamážit sámi eanandoalu hástalusaid hárrái, ovdal go jahkásaš eanandoallošiehtadusat čađahuvvojit.

Ealáhus- ja sámepolitihkalaš ovddideami oktavuođas áigu Ráđđehus, ovttasráđiid ealáhusorganisašuvnnaiguin, jámmadit árvvoštallat Sámedikki rolla.

4.9.4 Areálasuodjaleapmi ja areálahálddašeapmi ja ealáhusovdánahttin

Finnmárkku boazologu heiveheapmi lea ášši masa čájehuvvo stuora beroštupmi ovddosguvlui. Leat álggahuvvon áŋgiruššamat dasa movt dili lágidit nu ahte doarvái njuovvojuvvo, ja biergojohtu buorránivččii. (Ášši ságaskuššo Sámedikki jahkedieđáhusas čuoggás 3.13.2.)