Dát lea eahpeformálalaš jorgaleapmi
dárogielas davvisámegillii. Jus čuožžila eahpádus lága dulkomis, de
gusto láhka dárogillii, nu mo Stuorradiggi dan lea mearridan. LÁHKA 1983-06-03 nr 40: Láhka mearraguolásteami jna.
birra |
|
BEAIVI: | LÁHKA-1983-06-03-40 |
DEPARTEMEANTA: | GRD (Guolástus- ja
riddodepartemeanta) |
FÁPMUIBOAHTIN: | 1984-08-15 |
MAŊIMUSTÁ RIEVDADUVVON: | LÁHKA-2004-12-17-89 rievdadus
gustogoahtá 2005-01-01 rájes |
RIEVDADA: | |
GUOVDDÁŠ LÁHKAÁSAHUSAT
SISDOALLU
Láhka mearraguolásteami jna.
birra
Kapihtal I. Lága doaibmaguovlu.
§ 1. Lága báikkálaš doaibmaguovlu.
§ 2. Lága áššálaš doaibmaguovlu.
§ 3. Álbmotrievttálaš ráddjen.
Kapihtal II. Guolástusa jna.
ráddjemat.
§ 4. Muddenfápmudusat.
§ 4a. Guolásteaddjiidlogahallamii
girjekeahtes guolásteaddjiid bivddusráddjen.
§ 5. Fanasearit.
§ 5a. Sierra earreortnegat.
§ 6. Vuovdinorganisašuvnnaid váldi
mearridit eriid.
§ 7. Mearriduvvon eari badjelmearálaš
sállaša duogušteapmi.
§ 8. Lohpi guolástit trolain.
§ 8a. Lohpi guolástit stuorát fatnasiin
mii geavaha eará bivdosa go trola.
§ 9. Girjengeatnegasvuohta ja
geatnegasvuohta guldalit radio.
§ 9a. Girjengeatnegasvuohta go váldá
vuostái sállaša.
§ 9b. Departemeanta sáhttá láhkaásahusain
geatnegahttit su gii buktá sállaša,…
§ 10. Muddenráđi gelbbolašvuohta.
Kapihtal III. Sállaša geavaheapmi
ja bálkesteapmi ja gávppašeapmi sállašiin.
§ 11. Sállaša geavaheapmi ja bálkesteapmi.
§ 12. Gávppašangielddus.
Kapihtal IV. Guolástus ja bivdu
mearas sotnabeivviid ja basiid.
§ 13. Ráfáiduhttin bassin.
Kapittel V. Ortnetnjuolggadusat
bivdoguovllus jna.
§ 14. Várrugasvuohta.
§ 15. Garvingeatnegasvuohta.
§ 16. Suohppunovdavuorronjuolggadus.
§ 17. Guolásteapmi vuoggabivdosiiguin.
§ 18. Guolásteapmi gáddenuhtiin.
§ 19. Guolásteapmi soaikonuhtiin.
§ 20. Mearragolgadeapmi.
§ 21. Guolásteapmi trolain ja
snoranuhtiin.
§ 22. Bivdosiid okttiisorron.
§ 23. Bivdosiid merken.
§ 24. Bávkkanasaid ja báhčinvearjjuid
geavaheapmi.
§ 25. Steaŋgga bidjan.
§ 26. Gielddus guođđit áđaid merrii.
§ 27. Guolásteapmi jna. ja eará doaibma.
§ 28. Guolásteapmi guollebiebmanrusttegiid
lahka.
Kapihtal VI. Bivdosiid gádjun.
§ 29. Dieđihangeatnegasvuohta.
§ 30. Gádjunbálká.
§ 31. Lotnun.
§ 32. Láhkaásahusat gádjuma birra.
Kapihtal VII. Juhkosat ja báikkálaš
bearráigeahčut.
§ 33. Bearráigeahččit ja juhkosat.
§ 34. Bearráigeahččiid bargamušat.
§ 35. Juhkosa gelbbolašvuohta.
§ 36. Láhkaásahusat juhkosiid birra.
§ 37. Hálddašanlága geavaheapmi.
§ 38. Báikkálaš guoálatusbearráigeahčut.
§ 39. Báikkálaš guolástusbearráigeahču
gelbbolašvuohta.
§ 40. Báikkálaš guolástusbearráigeahču
soabaheapmi.
§ 41. Sierra
riektemeannudannjuolggadusat.
Kapihtal VIII. Buhtadus.
§ 42. Objektiiva ovddasvástádus.
§ 43.
Duođaštangeatnegasvuođanjuolggadusat.
§ 44. Pántavuoigatvuohta buhtadusa
várás.
Kapihtal IX. Dárkkistus ja
giehtaguššan.
§ 45. Guolástusdirektoráhta
gelbbolašvuohta.
§ 45a. Vuovdinorganisašuvnnaid
dárkkistanovddasvástádus jna.
§ 46. Dárkkistandivát.
§§ 47-52. (Fámuhuhttojuvvon geassemánu 13.
b. 1997-mannosaš lágain nr. 42 (fápmui 5...
Kapihtal X. Ráŋggáštusmearrádusat
ja riektemeannudannjuolggadusat jna.
§ 53. Ráŋggáštusovddasvástádus.
§ 54. Duogušteapmi.
Kapihtal XI. Fápmuiboahtin. Eará
lágaid fámuhuhttin ja rievdadeapmi.
§ 55. 1. Dát láhka doaibmagoahtá dan áiggi
rájes maid Gonagas mearrida.
Láhka mearraguolásteami jna. birra.
Gč.
ovddeš geassemánu 25. b. 1937-mannosaš lága nr. 20,
geassemánu 17 b. 1955-mannosaš lága ja ođđajagimánu 17 b.
1975-mannosaš lága nr. 1.
Kapihtal I. Lága doaibmaguovlu.
§ 1.
Lága báikkálaš doaibmaguovlu.
Norgga stáhtalahtuide ja
Norggas ássi olbmuide dát láhka gusto:
a) | mearraguovlluin mat gullet Norgga
duopmováldái, |
| mearraguovlluin mat eai gula mange
stáhta guolástusduopmováldái, Norgga fatnasis mii guolásta dahje
bivdá, dahje mii váldá vuostá dahje fievrrida guliid, |
| mearraguovlluin mat gullet vieris
riikka guolástusduopmováldái jus guolástit dahje bivdet Norgga
fatnasiin, muhto dušše dalle go dat guoská kapihttaliidda II,
III, X ja §:i 24. Gonagas sáhttá mearridit ahte lága
eará oasit ge galget gustot Norgga fatnasiidda dáin
mearraguovlluin, |
| Norgga nannámis guliid
sirddedettiin nuppi fatnasis nuppi fatnasii, guliid gáddái
buvttidettiin, guliid fievrridettiin, guliid vurkedettiin ja
guollegávppašeami gozihettiin nu mo namahuvvon § 2 vuosttas
lađđasis. |
Ovttadássásaš Norgga stáhtalahtuin dahje Norggas ássi olbmuin lea
dán lága vuođul:
a) | oasusfitnodat, dábálaš
oasusfitnodat ja eará fitnodat ráddjejuvvon ovddasvástádusain go
fitnodaga váldokantuvra ja stivra lea Norggas, |
| stáhta, lágádus dahje foanda man
stáhta stivre, ja vel Norgga gielda, |
| juohkehaš gii guolásta dahje bivdá
Norgga fatnasiin. |
Norgga fatnasiin oaivvilduvvo
fanas mii ollašuhttá mearralága § 1 vuosttas, nuppi ja njealját
lađđasiid eavttuid.
Earáide go daidda geat gullet
dás ovddabealde namahuvvon lađđasiidda, galget kapihttalat V, VI,
VIII, IX ja X gustot, mearraguovlluin nu go namahuvvon
vuosttas lađđasa bustáva a vuolde. Láhkaásahusat mat leat
mearriduvvon kapihttala II vuođul, galget gustot dáin
mearraguovlluin daidda geat leat namahuvvon ovddit dadjosis go dat
leat čielgasit mearriduvvon. Earáide go daidda geat heivejit ovddit
lađđasiidda, galget kapihttalat IX ja X ja kapihttala II
vuođul mearriduvvon láhkaásahusat dasa lassin gustot
mearraguovlluin nu mo namahuvvon vuosttas lađđasa bustáva b vuolde
jus dát čuovvu vieris riikkain dahkkojuvvon soahpamušas, dahje jus
guolástuvvo dahje bivdojuvvo fatnasiin mii ii gula mange riikii.
Láhkaásahusas mii lea mearriduvvon kapihttala II vuođul, sáhttá
maiddái mearriduvvot ahte § 11 galgá gustot seamma láhkai.
Gonagas sáhttá mearridit ahte
láhka dahje dan oasit eai galgga gustot dihto guovlluin.
Rievdaduvvon juovlamánu 23. b.
1988-mannosaš lágain nr. 99, geassemánu 24. b. 1994-mannosaš lágain
nr. 39, miessemánu 3. b. 1996-mannosaš lágain nr. 24 (fápmui
biddjojuvvon ođđajagimánu 1. b. 1997), geassemánu 13. b.
1997-mannosaš lágain nr. 44 (fápmui biddjojuvvon ođđajagimánu 1. b.
1999 suoidnemánu 17. b. 1998-mannosaš resolušuvnnain nr. 615),
ođđajágimánu 21. b. 2000-mannosaš lágain nr. 8 ja geassemánu 15. b.
2001-mannosaš lágain nr. 51.
§ 2.
Lága áššálaš doaibmaguovlu.
Dát láhka gusto
mearraguolásteapmái earret anadroma guliid guolásteapmái. Guollin
lohkkojuvvojit dás maiddái biikanáhkagat ja skálžo- ja
šlieddaeallit (kreaktaeallit ja skálžžut). Láhka gusto maiddái
guliid sirdimii nuppi fatnasis nuppi fatnasii, guliid gáddái
buktimii, guliid fievrrideapmái, guliid vurkemii ja
guollegávppašeami goziheapmái.
Lága kapihttalat II, III, IV,
IX ja X ja vel § 24 gustojit njuorjjo- ja fálisbivdui ge.
Gonagas sáhttá mearridit ahte lága eará kapihttalat áibbas dahje
muhtumassii galget gustot dákkár bivdimiidda. Viidáseappot sáhttá
gonagas mearridit ahte kapihttalat V ja X galget gustot
anadroma luossaguliid bivdimii.
Gonagas sáhttá maiddái
mearridit ahte kapihttalat II, V, VI, VIII ja X áibbas dahje
muhtumassii galget gustot eará doaimmaide go guolásteapmái.
Guolástusdirektoráhta sáhttá
addit lobi čađahit dieđalaš iskkadallamiid ja geavatlaš
guolástusgeahččaladdamiid beroškeahttá dán lágas dahje mearrádusain
mat leat addojuvvon dán lága vuođul.
Rievdaduvvon miessemánu 15. b.
1992-mannosaš lágain nr. 47 ja geassemánu 15. b. 2001-mannosaš
lágain nr. 51.
§ 3.
Álbmotrievttálaš ráddjen.
Dát láhka ii guoskka
mearrajohtolatvuoigatvuhtii ekonomalaš avádagas, gč, juovlamánu 17.
b. 1976-mannosaš lága nr. 91 Norgga ekonomalaš avádaga birra, ja
lága njuolggadusat gustojit daid ráddjemiiguin, mat čuvvot
álbmotrievttis dahje vieris riikkain dahkkojuvvon soahpamušas.
Kapihtal II. Guolástusa jna.
ráddjemat.
§ 4.
Muddenfápmudusat.
Go áigu hálddašit ealli
resurssaid mearas ulmmálaččat, ja go riikkaidgaskasaš soahpamušat
dan gáibidit dahje go háliida jierpmálaš ja ulbmillaš guolásteami
ja bivddu dahje daid čađaheami, de sáhttá departemeanta addit
láhkaásahusaid:
a) | stuorámus, lobálaš sálašhivvodaga
birra, dás maiddái hivvodaga juohkima birra guovlluid ja bivdosiid
mielde, |
| ráfáiduhttináiggi birra ja gildosa
birra guolástit ja bivdit dihto guovlluin ja dihto šlájaid, |
| unnimus guhkkodaga ja unnimus
deattu birra, |
| bivdosiid čalbmesturrodaga,
bivdosiid sturrodagaid ja bivdosiid hámiid birra, |
| lobálaš lassesállašiid birra, |
| bivdinvugiid ja bivdosiid geavheami
gieldima dahje muddema birra, |
| dihto guovlluid bivdočáziid
juohkima birra iešguđetlágan bivddusčohkiid, fanasčohkiid ja
sturrodatčohkiid mielde, |
| bivddusčoahki, fanasčoahki ja
sturrodatčoahki bivdináiggi birra, |
| dan birra galle fatnasa besset
oktanaga guolástit seamma bivdoguovllus, |
| dan birra goas beassá vuolgit
gáttis guolástit ja bivdit, |
| sállaša dihto geavaheami gieldima
birra, |
| guolásteami, bivdima ja stárrema
birra seamma guovllus, |
| gildosa birra atnit fatnasis dihto
bivdosiid ja bivdosiid maid ii oaččo geavahit dan guovllus gos
fanas lea, |
| dan flora ja fauna (šaddoriikka ja
ealliriikka) golaheami birra, mii billista gáhttenárvosaš
slájaid, |
| dan flora ja fauna golaheami birra,
mii lea gáhttenárvosaš šlájaid ealáhat, |
| fatnasis dakkár biergasiid ja
ráhkkanusaid geavaheami gieldima birra dahje muddema birra, maid
sáhttá geavahit guliid sirret, málet, merrii bálkestit dahje
buvttaduvvon sállaša bálkestit, |
| geatnegasvuođa birra atnit fatnasis
RSW-táŋkkáid dohkkehuvvon kalibrerendokumeantta, vurkenlanjaid ja
sálašlanjaid tevnnegiid ja válddahusaid ja vel
dealgandokumeantta, |
| iešguđet guollešlájaid ja
guollebuktagiid sierra dealgama birra, |
| geatnegasvuođa birra atnit fárus ja
geavahit dihto biergasiid dárkkisteami, rapporterema ja iežas
posišuvnna mearrideami várás. Departemeanta sáhttá mearridit man
muddui fanas galgá máksit goluid dákkár biergasiid háhkama, atnui
lágideami ja geavaheami ovddas. |
| fáktoriid birra go mearrida daid
čollejuvvon guliid deattu, mat buktojuvvojit gáddái,
buvttaduvvojit, vurkejuvvojit dahje fievrriduvvojit. |
Departemeanta sáhttá mearridit
ahte iešguđet máttodaga olleseari oassi mii lea mearriduvvon § 4
vuođul, galgá dolvojuvvot buvttadeapmái dihto guovllu
gádderusttegii. Ollesearis sáhttá bidjat dihto hivvodagaid dihto
áigodagaide ja dihto fanasčohkiide.
Dakkár máttodagaid bivdima
oktavuođas, mii orru áitimin dáid náliid, sáhttá departemeanta
gieldit ahte Norgga fatnasa geavahit earát go Norgga stáhtalahtut
dahje dat geat leat ovttadássásaččat Norgga stáhtalahtuiguin § 1
nuppi lađđasa vuođul.
Departemeantta lobi haga ii
oaččo giige luoitit organismmaid ja ealli meađđimiid vuonaide ja
mearraguovlluide. Láhkaásahusain dahje bođu mearrádusain sáhttá
lohpi addojuvvot luoitit dihto organismmaid dihto guovlluide.
Rievdaduvvon juovlamánu 23. b.
1988-mannosaš lágain nr. 99, geassemánu 11. b. 1993-mannosaš lágain
nr. 73, suoidnemánu 17. b. 1998-mannosaš lágain nr. 57 ja
geassemánu 15 b. 2001-mannosaš lágain nr. 51.
§ 4a.
Guolásteaddjiidlogahallamii girjekeahtes guolásteaddjiid
bivddusráddjen.
Jus departemeanta ii mearrideš
eará § 4 vuođul, de sáhttá olmmoš gii ii leat girjejuvvon
guolásteaddjiid ja bivdiid jna. logahallamii
(guolásteaddjiidlogahallamii), guolástit čuovvovaš
bivdosiiguin:
a) | giehtaváđuin, stákkuin ja dušše
ovttain giehtaváđđomašiinnain dahje uštinmašiinnain, |
| firpmiiguin mat oktiibuot eai leat
guhkibut go 210 mehtera, |
| liinnaiguin main leat eanemusat 300
vuokka ja |
| eanemusat 20 dáinniin dahje
merddiin. |
Guolásteaddjiidlogahallamii
girjekeahtes guolásteaddjiin ii leat lohpi bivdit trolain,
snoranuhtiin ja nuhtiin. Departemeanta sáhttá addit sierralobi
bivdit gáddenuhtiin.
Ovttaskas fatnasis ii sáhte
bivdit eanet bivdosiiguin go dat mat leat namahuvvon vuosttas
lađđasis.
Departemeanta sáhttá dán
paragráfa vuođul mearridit láhkaásahusaid dan birra mo sáhttá
hábmet bivdosiid, mii sáhttá lohkkojuvvot bivddusin ja mo
astoáiggiguolásteapmi galgá čađahuvvot.
Lasihuvvon geassemánu 13. b.
1997-mannosaš lágain nr. 41.
§ 5.
Fanasearit.
Go dihto guollemáttodaga
stuorámus sálašhivvodat lea mearriduvvon § 4 vuođul dahje go dihto
máttodaga ekonomalaš ja jierpmálaš ávkkástallan dahká dan
govttolažžan, de sáhttá departemeanta addit láhkaásahusaid
oassálasti fatnasiid eriid birra dihto áigodagaide ja juohke
bivdomátkái.
Sálašráddjema sáhttá mearridit
ovtta dahje eanet bivddusčohkiid, fanasčohkiid ja sturrodatčohkiid
várás.
Fatnasiid eriid sáhttá
mearridit fatnasiid sturrodaga vuođul, goastadannávcca vuođul ja
dan barggaheami vuođul, maid sállaša buvttadeapmi gáibida fatnasis
ja gáttis. Iešguđet bivddusčohkiid earit eai dárbbaš mearriduvvot
ovtta stuorisin.
Daid fatnasiid earit, mat
guolástit dahje bivdet ovttalágan bivdosiin, sáhttet ovtta
áigodahkii mearriduvvot dan buohkanas eari vuođul, mii lea muhtun
eriid dáfus muddejuvvon guolástusain. Viidáseappot sáhttá mearridit
sálašráddjema dahje gildosa oassálastit muhtun eriid dáfus
muddejuvvon guolástusain, go eará guolástusaid fatnasat oktiibuot
ožžot govttoleabbo sálašortnega.
Rievdaduvvon juovlamánu 23. b.
1988-mannosaš lágain nr. 99.
§ 5a.
Sierra earreortnegat.
Eriid heivehettiin
konsešuvdnadárbbašeaddji trola- ja soaikonuohttefatnasiidda sáhttá
guoskevaš čoahki olleseari juohkit ovttasturrosaš earrin
(ovttadatearrin), maid lohku sáhttá leat stuorát go guoskevaš
fanasčoahki oassálasti fatnasiid lohku. Ovttadatearri sáhttá
juhkkojuvvot máŋggasturrosažžan čoahki oassálasti fatnasiidda.
Guoskevaš čoahki olleseari rámmaid siskkabealde sáhttet maiddái
mearrridit eará sierralágan earreortnegiid mat mielddiset buktet
ahte earit juhkkojuvvojit máŋggasturrosažžan oassálasti
fatnasiidda, dás maiddái earrelonuhanortnegiid.
Vuosttas lađas gusto seamma
láhkai eará fatnasiidda mat oassálastet čohkiin, maidda searvan lea
ráddjejuvvon.
Departemeanta sáhttá
láhkaásahusain addit dárkilat mearrádusaid ovttadateriid
mearrideami ja juohkima birra.
Lasihuvvon juovlamánu 21. b.
1984-mannosaš lágain nr. 94, rievdaduvvon juovlamánu 23. b.
1988-mannosaš lágain nr. 99, geassemánu 11. b. 1993-mannosaš lágain
nr. 74, cuoŋománu 30. b. 1999-mannosaš lágain nr. 21 ja geassemánu
1. b. 2001-mannosaš lágain nr. 25.
§ 6.
Vuovdinorganisašuvnnaid váldi mearridit eriid.
Go dihto guollemáttodahkii lea
mearriduvvon stuorámus sálašhivvodat, de sáhttá departemeanta
fápmudit vuovdinorganisašuvnna, man njuolggadusat leat dohkkehuvvon
juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš lága nr. 3 vuođul njuoskaguliid
gávppašeami birra, mearridit oassálasti fatnasiid eriid dihto
juogadannorpmaid vuođul. Vuovdinorganisašuvdna sáhttá viidáseappot
dárkilat njuolggadusaid vuođul fápmudahttojuvvot addit
láhkaásahusaid guolásteami ulmmálaš čađaheami birra.
§ 7.
Mearriduvvon eari badjelmearálaš sállaša duogušteapmi.
Jus fanas bivdá eambbo go dan
sálašhivvodaga mii lea mearriduvvon § 5, § 5 a ja § 6 vuođul, de
oažžu dat vuovdinorganisašuvdna, masa sállaša vuosttamuš
gávppašeapmi lea biddjojuvvon, lassesállaša dahje dan árvvu. Ná
galgá leat beroškeahttá das šattaš go das ráŋggáštusovddasvástádus
vai ii.
Vuovdinorganisašuvdna mearrida
lea go sáhka badjelmearálaš bivddus nu mo namahuvvon vuosttas
lađđasis, ja dat maiddái rehkenastá lassesállaša sturrodaga ja dan
árvvu.
Departemeanta sáhttá addit
láhkaásahusaid das ahte vuovdinorganisašuvdna sáhttá buhtadit
gáddáibuktingoluid, go lea čielggas ahte lassesálaš ii lean
bivdojuvvon eaktodáhtolaččat.
Departemeanta sáhttá maiddái
addit láhkaásahusaid das mo dat sálaš dahje dan sállaša árvu, mii
lei badjel mearriduvvon eari, galgá rehkenastojuvvot, ja mo ruđat
galget geavahuvvot.
Rievdaduvvon juovlamánu 21. b.
1984-mannosaš lágain nr. 94 ja juovlamánu 23. b. 1988-mannosaš
lágain nr. 99.
§ 8.
Lohpi guolástit trolain.
Ii leat lohpi bivdit trolain
Norgga nannáma olggobealde dan mearraviidodagas, man olgorádjá lea
12 mearramiilla vuođđolinnjáin eret. Gielddus ii gusto
reahkatrolemii ja kreaktatrolemii.
Gonagas sáhttá mearridit ahte
galgá leat lohpi trolet mearraguovlluin gaskal 4 ja 12 mearramiilla
vuođđolinnjáid olggobealde miehtá rittu dahje dihto riddogaskkaid
nuorttabealde 136 grádasaš njulgeslinnjá man vuolggasadji lea
Lindesnesa mearračuovga.
Gonagas sáhttá mearridit ahte
galgá leat lohpi trolet Norgga fatnasiin, man tonnaša lea lagabut
ráddjejuvvon, mearraguovllus gaskal 4 ja 12 mearramiilla
vuođđolinnjáid olggobealde eará riddogaskkain go dat mii namahuvvui
nuppi lađđasis, go guolástusa ulbmil lea háhkat sállaša dahje
sálašbuktagiid buvttadeapmái Norgga rusttegiin dahje háhkat
varasguoli Norgii. Lohpi sáhttá ráddjejuvvot dihto guovlluide ja
dihto áigodagaide.
Departemeanta sáhttá addit
láhkaásahusaid das ahte vuosttas gielddus ii galgga gustot
guolásteapmái dihto guollešlájaid bivdimii baskkesčalmmat
govdutrolain.
Departemeanta mearrida mii
galgá lohkkojuvvot trolan.
Rievdaduvvon juovlamánu 23. b.
1988-mannosaš lágain nr. 99 ja geassemánu 11. b. 1993-mannosaš
lágain nr. 73.
§ 8a.
Lohpi guolástit stuorát fatnasiin mii geavaha eará bivdosa go
trola.
Departemeanta sáhttá
láhkaásahusain gieldit guolásteami dihto sturrodaga stuorát
fatnasiin gáddeguoraid vuođđolinnjáid siskkabealde dahje linnjá
siskkabealde mii lea gessojuvvon dihto gaskkas vuođđolinnjáin
eret.
Láhkaásahusas sáhttet
addojuvvot iešguđetlágan mearrádusat vuosttas lađđasa vuođul
a) | fatnasiid sturrodaga vuođul, |
| iešguđet bivdosiid várás, |
| jagi iešguđet áiggiid várás, |
| iešguđet riddogaskkaid várás. |
Lasihuvvon geassemánu 30. b.
2000-mannosaš lágain nr. 61.
§ 9.
Girjengeatnegasvuohta ja geatnegasvuohta guldalit
radio.
Departemeanta sáhttá
láhkaásahusain geatnegahttit guolástus- ja bivdofatnasa eaiggáda
dahje geavaheaddji dieđihit guolástushálddahussii ja
vuovdinorganisašuvnnaide sálašhivvodaga, sturrodatčoahkádusa,
guollešlájaid, bivdoáiggi, bivdoguovllu, bivdosa ja sállaša árvvu
birra, ja dieđihit goas lea guođđán bivdoguovllu, goas lea gáddái
joavdan, geasa ja man geavahussii sállaša áigu vuovdit ja addit
fanasdoalu rehketdoalu. Departemeanta sáhttá mearridit dárkilat
láhkaásahusaid girjen- ja dieđihangeatnegasvuođa birra, dás maiddái
sierranjuolggadusaid dan sállaša birra, maid ieš buvttada,
ovddalgihtiidieđiheami birra, sállaša addima birra vuostáiváldái ja
dan birra man dávjá girjengeatnegasvuohta galgá čađahuvvot.
Departemeanta sáhttá
láhkaásahusain mearridit ahte bivdooassálastit dahje
guolástusoassálastit galget guldalit dihto radiofrekveanssaid dihto
áiggiid vai ožžot dieđuid daid muddemiid birra, mat biddjojuvvojit
doibmii. Departemeanta sáhttá addit dárkilat njuolggadusaid dákkár
dieđuid almmuheami birra. Departemeanta sáhttá láhkaásahusain
maiddái mearridit ahte guolástusfatnasa eaiggádis dahje
geavaheaddjis lea geatnegasvuohta guldalit ja vástidit čuorvumiid
jna. radiotelefovnnas.
Rievdaduvvon ođđajagimánu 19. b.
1990-mannosaš lágain nr. 2, geassemánu 11. b. 1993-mannosaš lágain
nr. 73 ja geassemánu 15. b. 2001-mannosaš lágain nr. 51.
§ 9a.
Girjengeatnegasvuohta go váldá vuostá sállaša.
Departemeanta sáhttá
láhkaásahusain geatnegahttit juohkehačča gii váldá vuostái dahje
vurke sállaša dahje gávppaša sállašiin Norgga dahje olgoriikka
fatnasis, addit girjemiid ja dieđuid sálašhivvodaga birra
guolástushálddahussii ja guoskevaš vuovdinorganisašuvdnii. Seammá
gusto go sálaš sirdojuvvo nuppi guolástusfatnasis nuppi fatnasii.
Departemeanta sáhttá láhkaásahusain geatnegahttit juohkehačča gii
vurke sállaša dahje gávppaša dakkár sállašiin,
a) | hálddustis atnit biergasiid
sálašhivvodaga dárkkisteami várás, |
| dealgat sállaša dihto láhkai,
ja |
| hálddustis atnit vurkenlánjaid ja
sálašlanjaid tevnnegiid ja válddahusaid ja vel dokumeantta mii
čájeha mo sálaš lea delgojuvvon. |
Departemeanta sáhttá láhkaásahusain
mearridit ahte juohkehaš gii váldá vuostái dákkár sállaša, galgá
ovddalgihtii dieđihit guolástushálddahussii dahje guoskevaš
vuovdinorganisašuvdnii guolástanfatnasa gáddáiboahtima.
Lasihuvvon geassemánu 11. b.
1993-mannosaš lágain nr. 73, rievdaduvvon geassemánu 15. b.
2001-mannosaš lágain nr. 51.
§ 9b. Departemeanta sáhttá
láhkaásahusain geatnegahttit su gii buktá sállaša, máksit divada
sállaša árvvus buot guolástusfatnasiid návcca heiveheami
struktuvrafondii.
Departemeanta addá dárkilat
mearrádusaid divadiid birra, dás maiddái divatmáksingeatnegasvuođa
birra, divada sisagáibideami birra ja struktuvrafoandda geavaheami
birra, ja vel su dieđihangeatnegasvuođa birra, gii buktá sállaša
vuostáiváldái ja gii vuostáiváldá sállaša. Divada sáhttá bákkuin
mávssihit. Divatsturrodaga galgá Stuorradiggi mearridit jahkásaš
bušeahttameannudeamistis.
Divada sisagáibidangolut ja
doarjjajuolludeamit struktuvrafoanddas buhtaduvvojit
sisamáksojuvvon divatruđaiguin.
Dát paragráfa gusto vihtta
jagi fápmuiboahtima beaivvi rájes.
Lasihuvvon njukčamánu 28. b.
2003-mannosaš lágain nr. 19 (fápmui biddjojuvvon suoidnemánu 1. b.
2003 njukčamánu 28. b. 2003-mannosaš resolušuvnnain nr. 411).
§ 10.
Muddenráđi gelbbolašvuohta.
Ovdalgo ráhkaduvvojit
muddenmearrádusat § 4 ja § 8 vuođul, de sáhttá dáhttut cealkámuša
ráđis man departemeanta lea nammadan. Muddenráđi cealkámuša galgá
dáhttut ovdalgo fanasearit mearriduvvojit § 5 vuođul.
Departemeanta addá dárkilat
njuolggadusaid daid ráđiid čoahkádusa ja doaimma birra, mat
nammaduvvojit vuosttas lađđasa vuođul.
Kapihtal III. Sállaša geavaheapmi ja
bálkesteapmi ja gávppašeapmi sállašiin.
§ 11.
Sállaša geavaheapmi ja bálkesteapmi.
Eallinnávccalaš guliid maid
leat bivdán rihkodettiin dán lága mearrádusaid dahje dán lága
vuođul addojuvvon mearrádusaid, galget dallánaga luoitit
merrii.
Departemeanta sáhttá gieldit
jápmán dahje jámadeaddji guliid buktimis gáddái ja gieldit sállaša
ja guollebázahusaid bálkesteames merrii.
Jus jápmán dahje jámadeaddji
guolit mat leat bivdojuvvon rihkodettiin dán lága mearrádusaid
dahje dán lága vuođul addojuvvon mearrádusaid, fievrriduvvojit
gáddái eaktodáhtolaččat dahje gohččuma mielde, de oažžu gullevaš
vuovdinorganisašuvdna sállaša dahje dan árvvu. Seammá gusto jus
guliid buket vuostáiváldái nu ahte rihkkot dán lága mearrádusaid
dahje dán lága vuođul addojuvvon mearrádusaid.
Guolástusdirektoráhta dahká duoguštanmearrádusa. Departemeanta
sáhttá addit láhkaásahusa das ahte vuovdinorganisašuvdna sáhttá
buhtadit goluid go lea čielggas ahte sálaš ii leat bivdojuvvon
eaktodáhtolaččat. § 7 njealját lađas geavahuvvo seamma láhkai.
Departemeanta sáhttá ovttaskas guolástussii mearridit
láhkaásahusain das ahte dat sálaš dahje sálašárvu, maid
vuovdinorganisašuvdna galgá oažžut, galgá uhciduvvot.
Rievdaduvvon juovlamánu 23. b.
1988-mannosaš lágain nr. 99 ja geassemánu 15. b. 2001-mannosaš
lágain nr. 51.
§ 12.
Gávppašangielddus.
Ii leat lohpi vuostáiváldit
sállaša dahje gávppašit sállašiin maid leat bivdán rihkodettiin dán
lága mearrádusaid dahje dán lága vuođul addojuvvon mearrádusaid.
Gávppašeapmi lea liikká lobálaš go Guolástusdirektoráhta lea
mearridan § 11 vuođul ahte vuovdinorganisašuvdna galgá oažžut
sállaša.
Dárkkistansivaid geažil sáhttá
departemeanta gieldit dan sállaša riikii sisafievrrideames, mii lea
bivdojuvvon Norgga guolástusduopmoválddi olggobealde dan áiggi go
ii leat lohpi gávppašit sállašiin dán paragráfa vuođul.
Rievdaduvvon juovlamánu 23. b.
1988-mannosaš lágain nr. 99.
Kapihtal IV. Guolástus ja bivdu mearas
sotnabeivviid ja basiid.
§ 13.
Ráfáiduhttin bassin.
Departemeanta sáhttá addit
láhkaásahusa guolásteami ja bivdima birra sotna- ja bassebeivviid
dahje daid oktavuođas dihto guovlluid dahje dihto guolástusaid
dahje dihto fanasčohkiid várás, go dát lea dárbbašlaš
fuolahettiin
a) | guolásteami ja bivdima jierpmálaš
dahje ulbmillaš doaimmaheami ja čađaheami, |
| dábálaš ráfáiduhttima bassin,
dahje |
| eará erenoamáš dilálašvuođaid. |
Guovlluin gosa bearráigeahččo-
dahje juogusortnegat leat ásahuvvon, gč. kap. VII, sáhttá
departemeanta gieldit lustaoagguma ja astoáiggiguolásteami go
láhkaásahusat leat dan várás addojuvvon vuosttas lađđasa
vuođul:
Rievdaduvvon geassemánu 1. b.
2001-mannosaš lágain nr. 26.
Kapihtal V. Ortnetnjuolggadusat
bivdoguovllus jna.
§ 14.
Várrugasvuohta.
Son gii boahtá bivdoguvlui gos
bivdosat leat mearas, galgá iskat gokko bivdosat leat.
Fatnasat eai galgga stivret
dahje orustit nu ahte bivdosat vahágahttojuvvojit dahje
dárbbašmeahttumit sáhttet vahágahttojuvvot dahje ahte
bivdinvejolašvuođat dárbbašmeahttumit heađuštuvvojit. Dát
geatnegasvuohta čájehit várrugasvuođa gáibiduvvo maiddái go
bivdosiid leat suohppumin, feastimin ja oahppamin.
Bivdinvejolašvuođa ii leat
lohpi heađuštit dahje bilidit báhčalemiin, riejain jd.
§ 15.
Garvingeatnegasvuohta.
Son gii bivdá rievdi
bivdosiiguin dahje bivdosiiguin mat festojuvvojit, galget garvit
orru bivdosiid.
Ii leat lohpi áŋkorastit
dakkár bivdosadjái gokko golgadanfierpmit dahje govduliinnat leat
suhppojuvvon ja leat rievdamin.
Fatnasiin main eai leat
bivdosat mearas, galget sirdit go gohčohallet jus dat gártet daid
guolásteaddjiid ovdii, geat leat bivdigoahtán dahje suohppugoahtán
bivdosiiddiset.
Áŋkorastojuvvon fanas mii
heađušta nuohttuma, galgá sirdit go gohčohallá jus eará dohkálaš
áŋkorastinsadji lea dakko lahkosiin.
§ 16.
Suohppunovdavuorronjuolggadus.
Das gii vuosttamužžan
suohppugoahtá bivdosiiddis ja joatká dan dadjat jo oruskeahttá, lea
vuoigatvuohta dan mearraviidodahkii, maid bivdosat gáibidit dahje
šaddet gokčat.
Jus guokte dahje eanet
fatnasat suohppugohtet bivdosiiddiset oktanaga, de dain lea seamma
vuoigatvuohta.
§ 17.
Guolásteapmi vuoggabivdosiiguin.
Vuoggabivdosiiguin galgá
guolástit sihkkaris gaskkas eret suhppojuvvon nuohtis ii ge lagat
go 100 mehtera das eret.
§ 18.
Guolásteapmi gáddenuhtiin.
Jus steaŋga lea biddjojuvvon,
de ferte nuohti bures gozihit. Jus eai oro leamen čoavdemeahttun
hehttehusat, de galgá guolásteaddji fanas go gohčohallá dallánaga
luoitilastit nuohti bodneleabbui nu ahte dárbbašlaš johtolat ii
heađuštuvvo.
Vai garvvášii unohas gilvvu go
lea bivdimin sallihiid ja šealgoreavvasiid gáddenuhtiin, sáhttá
departemeanta addit láhkaásahusaid das mat vuoigatvuođat bivdis
galget leat gáddenuohttebivddus guolásteami ektui eará
bivdosiiguin.
§ 19.
Guolásteapmi soaikonuhtiin.
Soaikonuohti galgá suohpput
seahpeborddi beallái nu ahte fanas johtá birra nuohti
seahpebeliid.
§ 20.
Mearragolgadeapmi.
Jus giige suohppu
golgadanfirpmiidis nuppiid golgadanfirpmiid lahka ja oktiirievdan
ii oro garvimis, de galgá juoidá dahkkojuvvot sihkkarvuođa dihtii
vai garvá oktiirievdama, vaikko geassit de ferteš bivdosiid. Seamma
láhkai galgaba goappašagat dahkat go lea oktiirievdanvárra eará
sivaid geažil.
Son gii golgadanfierbmeleŋkká
feastidettiin dagaha ahte su leaŋká deaivá eará bivdosiid, galgá
vuosttamužžan geassit iežas firpmiid.
§ 21.
Guolásteapmi trolain ja snoranuhtiin.
Ii leat lohpi bivdit trolain
dahje snoranuhtiin lagat go ovtta mearramiilla suhppojuvvon
guolástan- dahje bivdobivdosis dahje dákkár bivdosiid mearkkas
dahje fatnasis mii fierpmástallá dahje liinnastallá.
Departemeanta sáhttá mearridit
ahte vuosttas lađđasa rádjá galgá leat oanehat dahje ii oppa galgga
gustot ge:
a) | reahka- dahje šákšatrolemii, |
| guolásteapmái snoranuhtiin, |
| rádjaguovlluide gokko trolas
ja/dahje snoranuohtis lea áidnavuoigatvuohta dihto guvlui § 4
bustáva g vuođul. |
Dán paragráfa mearrádusat eai
galgga geavahuvvot doppe gos juogusortnet lea ásahuvvon § 33
vuođul.
Rievdaduvvon juovlamánu 23. b.
1988-mannosaš lágain nr. 99.
§ 22.
Bivdosiid oktiisorron.
Sus geas bivdosa geasidettiin
leat earáid bivdosat sorron iežas bivdosiidda, lea geatnegasvuohta
dieđihit dan birra.
Jus ii leat vejolaš geassit
iežas bivdosiid nu ahte nuppiid bivdosat eai vahágahttojuvvo, de
galgá dieđihit buot berošteaddjiide ovdalgo daid geassigoahtá.
Jus nuppiid bivdosiid ferte
botket dahje gálgat go dat leat sorrojuvvon nuppi bivdosii dahje
fatnasii, de galgá dan dahkat nu ahte ollislaš vahát šaddá nu uhcci
go vejolaš. Ii leat lohpi botket nuppi olbmo bivdosa jus bivdosiid
sáhttá sirret eara láhkai.
Jus nuppi olbmo bivddus lea
botkejuvvon dahje čovdojuvvon eará osiin, de galgá daid fas albma
láhkai oktii čatnat dahje geatnit. Oktii sorrojuvvon bivdosiid mat
eai fievrriduvvo gáddái, galgá albma láhkai buddet.
§ 23.
Bivdosiid merken.
Departemeanta sáhttá addit
láhkaásahusaid bivdosiid ja buddemiid merkema birra.
§ 24.
Bávkkanasaid ja báhčinvearjjuid geavaheapmi.
Ii leat lohpi guolástit
bávkkanasaiguin. Fatnasis eai galgga leat bávkkanasat go dat lea
guolástanguovllus dahje johtimin dohko dahje doppe eret.
Bávkkanasaid sáhttá geavahit
go árenastá fállá. Departemeanta addá láhkaásahusaid das mo galgá
heakkahuhttit njurjo, fállá, ákkolaggámáttu (šuorjja) ja
dakkáračča.
Departemeanta sáhttá gieldit
báhčinvearjjuid geavaheames guolásteamis ja addit láhkaásahusaid
dákkár bivdovuogi birra.
§ 25.
Steaŋgga bidjan.
Juohkehaččas gii nuohttu, lea
vuoigatvuohta giddet feastonuohti gáddái, go dat dáhpáhuvvá
govttolaš gaskkas eret viesus (barttas) gos leat olbmot, ja go dat
ii šatta menddo sakka earáid ovdii dahje daid heađuš.
Ii leat lohpi guolástit lagat
go 100 mehtera ja johtit lagat go 20 mehtera dakkár feastinnuohtis
dahje steaŋggas eret, mii lea giddejuvvon gáddái dahje
áŋkorastojuvvon eara láhkai.
Departemeanta sáhttá mearridit
lahkaásahusaid guliid feastima ja steŋgii bidjama birra mearas, dás
maiddái guliid atnima birra steaŋggas ja steaŋgga rahpama birra
amaset guolit vaháguvvat, fuotnut dahje amaset guolit nuoskkidit
birrasiid dahje amaset birrasat nuoskkidit guliid.
§ 26.
Gielddus guođđit áđaid merrii.
Ii leat lohpi bálkestit
bivdosiid ja eará áđaid mat sáhttet heađuštit guolásteami,
vahágahttit guliid ja bivdosiid dahje vahágahttit fatnasiid. Ii
leat lohpi diktit bivdosiid, buddemiid ja eará áđaid orrut
dárbbašmeahttumit mearas dahje mearrabotnis.
Sus gii rihkku dán paragráfa,
lea geatnegasvuohta čorget ja jávkadit eret áđaid.
Guolástusdirektoráhta sáhttá gáibidit čorget ja jávkadit eret
áđaid.
Jus nuppi lađđasis addojuvvon
gáibádus ii čuvvojuvvo, de sáhttá Guolástusdirektoráhta
čađahit dárbbašlaš doaibmabijuid maid goluid ja vára
ovddasvástideaddji ferte badjelasas váldit. Dákkár doaibmabijuid
goluid sáhttá bákkuin mávssihit.
Rievdaduvvon geassemánu 11. b.
1993-mannosaš lágain nr. 83. - Gusto borgemánu 10. b. 1984-mannosaš
resolušuvnna nr. 1552 vuođul nu guhkás go dat heive eará doaimmaide
go guolásteapmái.
§ 27.
Guolásteapmi jna. ja eará doaibma.
Suodjalan dihtii lunddolaš ja
dikšojuvvon guolleresurssaid, mearrašattuid šaddadanrusttegiid ja
guolásteaddjiid bivdinvejolašvuođaid, dás maiddái nuohttesuhppen-
ja steaŋgabidjansajiid geavaheami, sáhttá Gonagas addit
láhkaásahusaid eará doaimmaid čađahemi várás go guolásteami várás
siskkabealde dan rájá mii lea 4 mearramiilla vuođđolinnjáin
eret.
§ 28.
Guolásteapmi biebmanrusttegiid lahka.
Guolástan- ja johtingildosa
birra biebmanrusttegiid lahka gustojit geassemánu 14. b.
1985-mannosaš lága nr. 68 njuolggadusat guliid, skálžoealliid ja
dakkáraččaid biebmama birra.
Rievdaduvvon geassemánu 16. b.
1989-mannosaš lágain nr. 58.
Kapihtal VI. Bivdosiid gádjun.
§ 29.
Dieđihangeatnegasvuohta.
Son gii gádju eret rievdan,
láhppojuvvon dahje guđđojuvvon bivdosa, dás maiddái geahppafatnasa
ja eará biergasiid, galgá johtileamos lági mielde dieđihit dán
birra eaiggádii dahje lagamus almmolaš eiseváldái.
§ 30.
Gádjunbálká.
Sus gii gádju dakkár bivdosa
mii lea namahuvvon §:s 29, lea vuoigatvuohta oažžut gádjunbálkká
mii mearriduvvo virolašvuođa dahje govttolašvuođa vuođul.
Gádjunbálká ii galgga leat gáddjojuvvon bivdosa árvvu stuorát.
Gáddju oažžu dan sállaša maid
son gádju. Jus sállaša árvu lea mealgat stuorát go gádjunbálká, de
dat sáhttá vuoliduvvot dahje sihkkojuvvot.
§ 31.
Lotnun.
Eaiggát ii leat
geatnegahttojuvvon lotnut dan mii lea gáddjojuvvon. Ii sáhte
gáibidit oažžut dan mii lea gáddjojuvvon, ovdalgo gádjunbálká ja
golut leat máksojuvvon.
§ 32.
Láhkaásahusat gádjuma birra.
Departemeanta sáhttá mearridit
láhkaásahusaid bivdosiid gádjuma birra.
Kapihtal VII. Juhkosat ja báikkálaš
bearráigeahčut.
§ 33.
Bearráigeahččit ja juhkosat.
Departemeanta sáhttá dihto
guovlluide mearridit ahte ovtta dahje eanet bivddusčohkiid várás
galget válljejuvvot bearráigeahččit ja juhkosat.
Jus guovllus leat eanet
juhkosat, de sáhttá departemeanta nammadit juhkosiid oktasaš
ovdaolbmo. Dakkár guovllu várás sáhttá departemeanta maiddái
mearridit ahte doppe galgá leat oktasašjuogus.
§ 34.
Bearráigeahččiid bargamušat.
Bearráigeahččit galget
ovddastit guolásteaddjiid beroštumiid bisuhettiin ráfi ja ortnega
bivdoguovllus ja sii galget bagadettiin ja várrehettiin geahččalit
eastadit daid mearrádusaid rihkkuma, mat leat addojuvvon dán lágas
dahje dán lága vuođul.
§ 35.
Juhkosa gelbbolašvuohta.
Juhkosat mat leat nammaduvvon
§ 33 vuođul, sáhttet, hehtten dihtii iešguđet bivddusčohkiid oktii
boahtimis, dahje sihkkarastin dihtii guolásteami jierpmálaš
čađaheami, go mearrádusat addojuvvon § 4 vuođul eai leat
hehttehussan, iežaset guovllu várás addit láhkaásahusid:
a) | mearragaskkaid juohkima birra
iešguđet bivdosiid geavaheaddjiid mielde, |
| bivdosiid suohppuma ja geassima
birra, dás maiddái mearrádusaid birra mat gusket suohppuma ja
geassima signálaide ja áiggiide, |
| bivdobáikái vuolgima áiggiid birra,
dás maiddái signálamearrádusaid birra, |
| gildosa birra leat bivdobáikkis
dihto áiggiid, |
| bivdosiid merkema birra go dat eai
šatta vuostálagaid daid láhkaásahusaiguin, mat leat addojuvvon § 23
vuođul. |
Láhkaásahusaid mat leat
addojuvvon vuosttas lađđasa vuođul, sáhttet bivddusčoahki 10
oassálasti mat leat ovddastuvvon juhkosis, dahje uhcimusat viđas
bivddusčoahkis mii ii leat ovddastuvvon juhkosis, guoddalit
Guolástusdirektoráhtii ovdalgo 2 vahku leat gollan fápmuibidjama
maŋŋá. Guoddaleapmi ii mielddisbuvtte maŋideami.
Rievdaduvvon juovlamánu 23. b.
1988-mannosaš lágain nr. 99.
§ 36.
Láhkaásahusat juhkosiid birra.
Departemeanta sáhttá addit
láhkaásahusaid §§ 33-34 njuolggadusaid čađaheami ja ollisteami
birra ja juhkosiid organiserema ja doaibmaguovllu birra.
§ 37.
Hálddašanlága geavaheapmi.
Hálddašanlága kapihtal VII ii
gusto daidda mearrádusaide, mat leat addojuvvon § 35 vuođul.
§ 38.
Báikkálaš guolástusbearráigeahčut.
Departemeanta sáhttá dihto
guovlluide ásahit báikkálaš guolástusbearráigeahču.
Departemeanta sáhttá dáidda
guovlluide addit láhkaásahusaid bearráigeahččobirradagaid juohkima
birra, bearráigeahču doaibmanáiggi birra ja guolástusoassálastiid
dieđihan- ja girjengeatnegasvuođa birra.
Dán bearráigeahču čađaheapmái
sáhttá departemeanta nammadit bearráigeahččohoavdda.
§ 39.
Báikkálaš guolástusbearráigeahču gelbbolašvuohta.
Bearráigeahčču galgá gozihit
ahte dán lága mearrádusat ja juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš lága
nr. 3 mearrádusat njuoskaguliid gávppašeami birra ja ahte
láhkaásahusat mat leat addojuvvon dáid lágaid vuođul,
čuvvojuvvojit. Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusaid das mo dán
lága čuovvun galgá gozihuvvot.
Bearráigeahčču galgá
gozihandoaimmastis beassat fatnasii hehttejumi haga. Fatnasa
ovddasvástideaddji galgá bearráigehččui addit dan veahki ja daid
dieđuid, maid dat dárbbaša.
Gonagas sáhttá mearridit ahte
bearráigeahččohoavddas galgá leat politiija- ja áššáskuhttinváldi,
ja addit dárkilat mearrádusaid bearráigeahččohoavdda válddi birra
dábálaš politiija- ja áššáskuhttineiseválddi válddi ektui.
Bearráigeahččohoavda sáhttá
iežas gelbbolašvuođain goalmmát lađđasa vuođul addit bearráigeahču
virgeolbmui politiijaválddi ja vuoigatvuođa sáhkohit. Jus
bearráigeahččohoavda ii leat nammaduvvon, de sáhttá departemeanta
addit dákkár válddi.
Sáhttá gáibidit ahte son gii
lea áššáskuhttojuvvon, dallánaga dieđiha dohkkeha go son vai ii go
dohkket dan sáhku, maid bearráigeahču virgeolmmoš lea sutnje
čálihan.
§ 40.
Báikkálaš guolástusbearráigeahču soabaheapmi.
Báikkálaš
guolástusbearráigeahču virgeolbmot galget nu bures go lea vejolaš
geahččalit čoavdit dakkár soahpameahttunvuođa, mii lea bohciidan
guolásteamis dahje guolásteami oktavuođas, nu ahte buot bealit leat
duhtavaččat.
Borgemánu 13. b. 1915-mannosaš
láhka nr. 5 duopmostuoluid birra § 106 bealatkeahtesvuođa birra
gusto soabaheaddjái.
Soabaheapmi mii lea
dohkkehuvvon guolástusbearráigeahču vehkiin addá vejolašvuođa
erenoamáš bákkuin mávssihit dan mii lea soabaduvvon,
bággolonistanlága vuođul go guktot bealit leat soahpamuša
vuolláičállán ja soabaheaddji virgeolmmoš lea vuolláičállima
duođaštan.
Rievdaduvvon geassemánu 26. b.
1992-mannosaš lágain nr. 86.
§ 41.
Sierra riektemeannudannjuolggadusat.
Duopmostuollu galgá
dárbbašmeahttun vuordima haga ja eará ámmátáššiid ovdal ovddidit
dakkár áššiid, mat gusket lágaid ja láhkaásahusaid rihkkumii nu mo
namahuvvo § 39 vuosttas lađđasis, dalle go bearráigeahčču § 38
vuođul ain lea doaimmas.
Áššečuoččaldahttin
soahpameahttunvuođa geažil mii lea bohciidan guolásteamis dahje
guolásteami oktavuođas dalle go bearráigeahčču ain lea doaimmas,
sáhttá, go eará láhka dahje tariffašiehtadus ii dan cakka, dikki
ovdii biddjojuvvot dan diggegottis gos guolásteapmi lei jus
áššáskuhttojuvvon olmmoš, dalle go stevdnen boahtá riektái, ain
orru riektegotti guovllus dahje man diggegoddi ain lea su
ruoktodiggi. Vuosttas lađas gusto seamma láhkai dákkár
áššečuoččaldahttimiidda.
Kapihtal VIII. Buhtadus.
§ 42.
Objetiiva ovddasvástádus.
Juohkehaš gii vahágahttá
bivdosiid mat leat biddjojuvvon merrii bivdin láhkai, lea
geatnegahttojuvvon beroškeahttá sivalašvuođas, buhtadit vahága, dás
maiddái buhtadit sállaša massima ja dinestusa massima guolásteami
gaskkalduhttima geažil.
Buhtadangeatnegasvuohta
vuosttas lađđasa vuođul sáhttá geahpeduvvot dahje sihkkojuvvot jus
vahágahtti duođašta ahte son ii leat dagahan vahága.
§ 43.
Duođaštangeatnegasvuođanjuolggadusat.
Jus rievdi dahje orru bivddus
lea vahágahttojuvvon, de lea trola- ja snoranuohttebivdiin geat
seamma áiggi leat trolen dahje bivdán snoranuhtiin bivdoguovllus,
geatnegasvuohta duođaštit ahte sii eai leat sivalaččat vahágii, jus
dilálašvuođat jo eai leat nu čielgasat ahte ii dárbbaš maidege
duođaštusaid.
Rievdaduvvon juovlamánu 23. b.
1988-mannosaš lágain nr. 99.
§ 44.
Pántavuoigatvuohta buhtadusa várás.
Vahátbuhtadusa gáibádussan dán
lága vuođul ja buhtadusgáibádussan go oktii beaškkihit
bivdofatnasat, veahkkefatnasat, fatnasat mat leat fievrrideamen
guliid, dahje eará fatnasat mat leat fárus bivddus, lea
vuoigatvuohta pántan váldit vahágahtti searvvi fatnasiid, bivdosiid
ja sállaša. Mearralága kapihttala 3 njuolggadusat mearrapántta
birra gustojit seamma láhkai. Vuoruheami dáfus lea gáibádus
ovttadássásaš dainna gáibádusain, mii lea namahuvvon mearralága §
51 vuosttas lađđasa 4. nummiris.
Vuoigatvuohta pántan váldit
sállaša gahččá eret go sálaš lea vuostáiváldái dolvojuvvon, muhto
velgoheaddji oažžu dan sadjái pántavuoigatvuođa vuovdinárvui.
Rievdaduvvon geassemánu 24. b.
1994-mannosaš lágain nr. 39.
Kapihtal IX. Dárkkistus ja
giehtaguššan.
§ 45.
Guolástusdirektoráhta gelbbolašvuohta.
Guolástusdirektoráhta galgá
gozihit ahte dáid lágaid mearrádusat čuvvojuvvojit: dát láhka,
njukčamánu 26. b. 1999-mannosaš láhka nr. 15 guolástan- ja
bivdinvuoigatvuođa birra (oassálastinláhka), juovlamánu 17. b.
1976-mannosaš láhka nr. 91 Norgga ekonomalaš avádaga birra § 3, § 4
ja § 7 bustáva b, geassemánu 17. b. 1966-mannosaš láhka nr. 19
gildosa birra suovvat olgoriikalaččaid guolástit jna. Norgga
mearraguovlluin, juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš láhka nr. 3
njuoskaguliid gávppašeami birra ja geassemánu 24. b. 1994-mannosaš
láhka nr. 34 njuoskaguliid jna. vuosttas oastin logahallama birra,
ja vel láhkaásahusat mat leat addojuvvon dáid lágaid vuođul.
Guolástusdirektoráhtagalgá
gozihandoaimmastis beassat fatnasii ja fanaseaiggáda
fitnodatkantuvrii hehttejumi haga, ja buohkaid lusa geain
ealáhusoktavuođas leat guolit mat galget vurkejuvvot, fievrriduvvot
dahje maiguin galgá gávppašuvvot ja sin lusa, geain leat
dokumeanttat dáid guliid birra.
Guolástusdirektoráhtagalgá
juohkehačča luhtte geasa nubbi lađas gusto, beassat hehttejumi haga
dárkkistit rehketdoalu ja eará áššáiguoski dokumeanttaid ja dieđuid
beroškeahttá das mo dat vurkejuvvojit, ja galgá hehttejumi haga
beassat áššáigulli áđaid lusa. Ovddasvástideaddji dahje su
ovddasteaddji galgá addit Guolástusdirektoráhtii dárbbašlaš veahki
ja dieđuid, čájehit áššáigulli áđaid ja dokumeanttaid jna.,
duođaštit máŋgosiid, dihtorčálihusaid, vuorkálisttaid jna., ja
diktit Guolástusdirektoráhta bearráigeahčči čállit mearkkastagaid
sálašbeaivegirjái, vuostáiváldinjournálii ja dakkáraččaide.
Ovddasvástideaddji dahje su ovddasteaddji galgá ieš vuolláičállit
dan raportta maid bearráigeahčči lea čállán, muhto son sáhttá dasa
čállit dárbbašlaš mearkkastagaid.
Guolástusdirektoráhta sáhttá
bissehit ja dárkkistit fatnasiid ja báikkiid mat leat namahuvvon
nuppi lađđasis. Fatnasa ovddasvástideaddji sáhttá gohčohallat
bissehit guolásteami ja bivddu ja geassit trola ja eará bivdosa.
Guolástusdirektoráhta sáhttá dárkkistandoaimmastis geassit
bivdosiid ja daid buddemiid. Guolástusdirektoráhta sáhttá plombet
bivdosiid, sálašlanjaid ja eará guliid ja guollebuktagiid
vurkenlanjaid ja dokumeanttaid vurkensajiid, áššáiguoski dieđuid ja
áđaid. Guolástusdirektoráhta sáhttá vel politiijas ge dáhttut
veahki čađahit dárkkistusa.
Dárkkisteaddji sáhttá
biddjojuvvot fatnasii čađahit dárkkistangohččuma ja dárkojeaddjit
sáhttet biddjojuvvot fatnasii dárkot ja girjet guolástusa. Fanas
galgá guossohit biepmu ja ođđinsaji. Dárkkisteaddji ja dárkojeaddji
galgaba nuvttá beassat geavahit radio ja eará
gulahallangaskaomiid.
Guolástusdirektoráhta sáhttá
iskat fanaseaiggátfitnodaga rehketdoalu ja sáhttá gohččut
galmmihanfitnodagaid addit dieđuid dan sállaša birra, mii
gaskaboddasaččat lea orrumin gullevaš fitnodagas. Fanaseaiggát ja
ovddasvástideaddji dan fatnasis, mii doalvu sállaša olgoriikii
dahje olgoriikka fatnasiidda ja fitnodagaide dahje fitnodagat mat
dolvot sállaša dahje buktagiid olgoriikii, sáhttet
geatnegahttojuvvot addit daid dieđuid, maidda lea dárbu go čađaha
dárkkistusa vuosttas lađđasa vuođul.
Guolástusdirektoráhta sáhttá
ásahit registara daid dieđiuid čohkkema, vurkema ja geavaheami
várás, maid leat ožžon dakkár biergasiiguin maidda čujuhuvvo § 4
vuosttas lađđasa s-bustávas. Departemeanta sáhttá láhkaásahusain
mearridit dárkilat njuolggadusaid registara dieđuid girjema ja
geavaheami birra.
Departemeanta sáhttá addit
láhkaásahusaid dárkkisteami birra mii čađahuvvo dán paragráfa
vuođul, dás maiddái:
a. | addit mearrádusaid dárkojeaddji
válddi ja geatnegasvuođaid birra, |
| mearridit makkár fanasčohkiin ja
galli fatnasis galgá leat dárkkisteaddji dahje dárkojeaddji, ja vel
mo daid fatnasiid galgá válljet, |
| mearridit ahte fanas ollásit dahje
muhtumassii galgá máksit bálká- ja fievrridangoluid jna.
dárkkisteaddji- ja dárkojeaddjiortnegiid čađahettiin, |
| mearridit ahte dárkkisteaddji- ja
dárkojeaddjiortnegiid golut galget juogaduvvot buot oasseváldi
fatnasiidda, mat leat lagabut mearriduvvon fanasčoahkis, ja |
| mearridit ahte fanas mii ii leat
máksán geatnegahttojuvvon dárkkisteaddji- dahje dárkojeaddjigoluid,
sáhttá gildojuvvot guolásteames. |
Rievdaduvvon juovlamánu 23. b.
1988-mannosaš lágain nr. 99, ođđajagimánu 19. b. 1990-mannosaš
lágain nr. 2, suoidnemánu 17. b. 1998-mannosaš lágain nr. 57,
geassemánu 15. b. 2001-mannosaš lágain nr. 51 ja juovlamánu 17. b.
2004-mannosaš lágain nr. 88.
§ 45a.
Vuovdinorganisašuvnnaid dárkkistanovddasvástádus jna.
Vuovdinorganisašuvdna mas leat
njuolggadusat mat leat dohkkehuvvon juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš
lága nr. 3 vuođul njuoskaguliid gávppašeami birra, galgá gozihit
ahte dát láhka ja dán lága vuođul mearriduvvon láhkaásahusat
čuvvojuvvojit. Ovddit dadjosa goziheapmi galgá ráddjejuvvot dakkár
dieđuide, mat lunddolaččat čuvvot vuovdinorganisašuvnna doaimmas
juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš lága nr. 3 vuođul njuoskaguliid
gávppašeami birra, erenoamážit goziheapmi ahte bivdojuvvon sálaš ja
gáddái buktojuvvon sálaš sohpet daidda mearrádusaide, mat leat
addojuvvon dán lága §§ 4, 5, 5 a, 6 ja 11 vuođul.
Departemeanta sáhttá addit
láhkaásahusa goziheami birra mii čađahuvvo vuosttas lađđasa vuođul
ja raporterema- ja gozihandagaldumiid birra.
Lasihuvvon ođđajagimánu 19. b.
1990-mannosaš lágain nr. 2, rievdaduvvon geassemánu 15. b.
2001-mannosaš lágain nr. 51.
§ 46.
Dárkkistandivat.
Departemeanta sáhttá addit
láhkaásahusa dárkkistandivada birra, dás maiddái dárkilat
mearrádusaid geatnegasvuođa birra divada máksit, divatgáibideami
birra ja su dieđihangeatnegasvuođa birra, gii nubbái bidjá ja
nuppis vuostáiváldá sállaša, go dát mearrida divatgeatnegasvuođa
viidodaga.
Mávssekeahtes divada sáhttá
bákkuin mávssihit.
Fámuhuhttojuvvon geassemánu 13. b.
1997-mannosaš lágain nr. 42 (fápmui biddjojuvvon skábmamánu 5. b.
1999 skábmamánu 5. b. 1999-mannosaš resolušuvnnain nr. 1143), fas
lasihuvvon juovlamánu 17. b. 2004-mannosaš lágain nr. 89 (fápmui
biddjojuvvon ođđajagimánu 1. b. 2005).
§§ 47-52. (Fámuhuhttojuvvon
geassemánu 13. b. 1997-mannosaš lágain nr. 42 (fápmui biddjojuvvon
skábmamánu 5. b. 1999-mannosaš resolušuvnnain nr. 1143).)
Kapihtal X. Ráŋggáštusmearrádusat ja
riektemeannudannjuolggadusat jna.
§ 53.
Ráŋggáštusovddasvástádus.
Son gii eaktodáhtolaččat dahje
váruhemet rihkku dán lága mearrádusaid dahje dán lága vuođul
addojuvvon mearrádusaid dahje dasa váikkuha, sáhkohallá dahje
dubmehallá giddagassii čohkkát gitta 6 mánnui jus rihkkun ii
deaivvahala garrasat ráŋggáštusmearrádussii. Jus leat erenoamáš
čavgejeaddji dilit, de sáhttá dubmehallat giddagassii čohkkát gitta
2 jahkái.
Jus rihkkuma lea olgoriikka
fanas dahkan olggobealde mearraterritoria, de ii geavahuvvo
giddagasráŋggáštus. Ii ge sáhte dubmet subsidiára giddagassii jus
dubmejuvvon sáhkku ii máksojuvvo. Giddagasráŋggáštus sáhttá liikká
geavahuvvot njuolggadusaid vuosttas lađđasa vuođul jus dat čuovvu
soahpamušas vieris riikkain, dahje fanas ii gula mange riikii.
Lága rihkkun adnojuvvo
rihkkumuššan. Geahččaleapmi ráŋggáštuvvo seamma láhkai go
ollašuhttojuvvon rihkkun.
Fanasjođiheaddji sáhttá
dohkkehit sáhkkocealkima barggaheaddji ovddas. Barggaheaddji sáhttá
maiddái dubmehallat dakkár áššis mii čuoččaldahttojuvvo
fanaseaiggáda vuostái.
Jus fanasveaga lahttu lea
rihkkuma dahkan ja ráŋggáštusovddasvástádus dalle gullá
fanasjođiheaddjái, de ii galgga vuollásaš bargi ráŋggáštuvvot.
Rievdaduvvon suoidnemánu 20. b.
1991-mannosaš lágain nr. 66, geassemánu 13. b. 1997-mannosaš lágain
nr. 42 (fápmui biddjojuvvon skábmamánu 5. b. 1999-mannosaš
resolušuvnna nr. 1143 vuođul) ja geassemánu 15. b. 2001-mannosaš
lágain nr. 51.
§ 54.
Duogušteapmi.
Go rihkku dán lága
mearrádusaid dahje dán lága vuođul addojuvvon mearrádusaid, de
sáhttet duoguštit fatnasa, ja dasa gulli osiid, sállaša ja
bivdosiid mat leat fatnasis, vaikke gii dal de leš eaiggát.
Biergasa sajis sáhttet duoguštit biergasa árvvu olliásit dahje
muhtumassii sus gii lea sivalaš dahje sus gean ovddas son lea
bargan, dahje eaiggádis. Sáhttá mearriduvvot ahte
pántavuoigatvuohta dahje eará vuoigatvuođat biergasiidda mat leat
duoguštuvvon, ollásit dahje muhtumassii gahččet eret.
Ráŋggáštuslága § 37 c mearrádusat galget gustot seamma láhkai. Go
lobálaš ja lobihis sállašat leat seaguhuvvon, de sáhttet duoguštit
olles sállaša.
Kapihtal XI. Fápmuiboahtin. Eará lágaid
fámuhuhttin ja rievdadeapmi.
§ 55. 1. Dát láhka doaibmagoahtá
dan áiggi rájes maid Gonagas mearrida.
Seamma áiggi rájes
fámuhuhttojuvvojit čuovvovaš lágat: - - -
2. Lága fápmuiboahtima rájes
rievdaduvvojit eará lágat čuovvovaččat: - - -
3. Mearrádusat mat leat
addojuvvon geassemánu 25. b. 1937-mannosaš lága nr. 20 vuođul
sallit- ja šealgoreavasbivdduid birra, geassemánu 16. b.
1939-mannosaš lága nr.7 § 14 ja § 15 vuođul fálisbivddu birra,
juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš lága nr. 1 § 5 vuođul
njuorjjobivddu birra, geassemánu 17. b. 1955-mannosaš lága vuođul
mearraguolásteami birra, geassemánu 16. b. 1972-mannosaš lága nr.
57 § 10, § 10 a ja § 10 b vuođul guolástusoassálastima muddema
birra ja ođđajagimánu 17. b. 1975-mannosaš lága nr. 1 vuođul
avádagaid birra Norgga guolástusrájá olggobealde gos ii leat lohpi
trolet, galget ain gustot dassážiigo dat fámuhuhttojuvvojit dahje
daid sadjái bohtet dán lága vuođul addojuvvon mearrádusat.