Bálkkašumi ulbmil

Sámi áššiid ministarat ja sámediggepresideanttat Norggas, Ruoŧas ja Suomas leat ásahan Gollegiella - davviriikkalaš sámi giellabálkkašumi. Bálkkašupmi lea juhkkojuvvon juohke nuppát jagi  2004 rájis. Ulbmil giellabálkkašumiin lea ovddidit ja seailluhit sámi gielaid Norggas, Ruoŧas, Suomas ja Ruoššas. Veardidanjoavku nammada giellabálkkašumi vuoiti.

Gii sáhttá oažžut bálkkašumi?

Giellabálkkašupmi juhkkojuvvo ovttaskas olbmuide, organisašuvnnaide, servviide ja/dehe institušuvnnaide Norggas, Suomas, Ruoŧas ja Ruoššas geat leat bargan sámegiela ovdánemiin čálalaččat, njálmmálaččat dehe iežáládje. Buotlágán doaibmabijut ovddidandihte sámegiela váldojuvvojit vuhtii. Lea vejolaš juohkit bálkkašumi.

Sámegielaid birra
Lea rehkenaston ahte sullii 20 000 - 30 000 olbmo sámástit. Stuorimus sámegiella lea davvisámegiella maid ságastit Norggas, Ruoŧas ja Suomas. Ruoŧas ja Norggas ságastit maiddái oarjánsámegiela, upmisámegiela ja julevsámegiela. Suomas gávdno earret davvisámegiela maiddái anársámegiella ja nuorttalaš sámegiella. Ruoššas leat eanas ságasteaddjit gielddasámegielagat ja hui unnán olbmot ságastit daid eará sámegielaid. 

Ovddeš vuoitit

2012

Jagi 2012 giellabálkkašupmi juhkkojuvvui Divvunii ja Giellateknoi Romssa Universitehtas sámegielaid teknologalaš reaiddut ráhkadeami ovddas, ja Aleksandra Andrejevna Antonova ja Nina Jeliseevna Afanasjeva barggu ovddas gielddasámegielain.

2010
Guokte sámi nissona, Máret Sárá ja Lajla Mattson Magga oaččuiga Gollegiela 2010:s. Soai leaba goappašat ja goabbatládje rahčan sámegiela ovddidemiin ja seailluhemiin. Máret Sárá lea olles eallinagis leamaš njunnožis sihke fitnu dáfus pedagogan, journalistan ja girječállin, muhto maiddái giellapolitihkalaččat. Lajla Mattson Magga lea ges eallinagis beroštan oarjánsámegiela ovddideamis, earet iežá oahpaheaddjin ja girječállin, ja lea danne šaddan hui guovddáš giellainspiratevran.

2008
2008 jagi vuoitit leigga Sámi Siida Ohcejogas Suomas ja Henrik Barruk Straejmies Ruoŧas. Kati Eriksen válddii vuostá bálkkašumi Sámi Siidda bealis. Sámi Siida oaččui bálkkašumi danin go sii leat 1970-logu rájis bargan sámegiela sajádaga nannemiin Ohcejoga gielddas. Henrik Barruk lea guhká bargan upmisámegiela dokumenteremiin ja ealáskahttámiin. Upmisámegiela ságastit rádjeguovllus gaskal oarjánsámi ja davvisámi ja sulástahttá goappaš gielaid. Vuosttaš čállagat mat prentejuvvojedje 1600-logus ledje čállojuvvon upmisámegillii, earret eará okta ABC-girji.

2006
Harald Gaski ja Jouni Moshnikoff oaččuiga giellabálkkašumi 2006:s. Jouni Moshnikoff lea garrasit bargan nuortalašsámegiela ovddidemiin mii lea su eatnigiella. Harald Gaski lea dahkan viiddes giellaovddidanbarggu ja lea iežas dutkama bakte leamaš veahkkin loktet statusa sámegielat girjjálašvuođas.

2004
Ella Holm Bull ja Anarâkielâ servi (anársámegiellasearvi) ožžo easkka ásahuvvon davviriikkalaš sámi giellabálkkašumi Gollegiela jagis 2004. Ella Holm Bull (1929-2006) ražai eallinagi oarjánsámegiela ovddidit čállingiellan ja njálmmálaš giellan. Anarâkielâ servi lea dan rájis go searvi ásahuvvui Anáris 1986:s garrasit bargan anársámegiela ealáskahttimiin ja lihkostuvvan bures.