Dálá áiggi leat ollu dološ máhtut mannan hohkkái got iežas ealiha garra klimáhtas dainguin eavttuiguin mat gávdnojit. Eastadandihte ahte máhtut mat ain gávdnojit ja maid sáhttá dokumenteret láhppojit leat dal mánga pilotprošeavtta jođus.

Ollu oahppat
Dološ málle dahkat diŋggaid lea leamaš sihke birasbuorre ja ekologalaččat bistevaš. Mis lea ollu oahppat kulturárbimet birra ja máttuimet doaladumi lundui, ealibiidda ja birrasii.

Guorahallan vuođđun
Sámediggi lea ovttas Biologalaš Valljodaga Guovddážiin (CBM) dahkan guorahallama "Árbevirolaš máhttu ja vierut sámi kultuvrras - čadnon seailluheapmái ja bistevaš geavaheapmái biologalaš valljodagas" (Per Mikael Utsi). Guorahallan gávdno lohkat pdf-hámis dás olgešspálttas. Prentejuvvon veršuvnna sáhttá diŋgot Sámedikki hálddahusas Gironis.

Pilotprošeavtta
Guorahallan vuolginčuoggán lea CBM ja Sámediggi jagiin 2007 ja 2008 bidjan ruđaid pilotprošeavttaide dokumenterendihte báikkálaš sámi árbevirolaš máhtu. (Deaddil liŋkái olgešspálttas jus háledat lohkat eanet prošeavttaid birra). Pilotprošeavttat leat vuođđun stuorit máŋggajahkásaš doibmii mii sisdoallá gártema, dokumentašuvnna, seailluheami ja viidáset doalvuma sámi árbevirolaš máhtus.

Náššuvnnalaš programma
Biologalaš Valljodaga Guovddáš (CBM) lea ráđđehusa gohččosa mielde álggahan "náššuvnnalaš programma báikkálaš ja árbevirolaš máhtuid várás mii lea čadnon seailluheapmái ja bistevaš geavaheapmái biologalaš valljodagas". Duogáš prográmmii lea earret eará konvenšuvdna biologalaš valljodaga birra ja earenoamážit artihkkal 8j man sisdoallu lea árbevirolaš máhttu ja hálddašeapmi biologalaš valljodagas. Ráđđehusa mearrádusas čuoččui čielgasit ahte lea dehálaš doallat lahka ovttasbarggu Sámedikkiin. Ovttasbarggu boađus lea sierra oasseprográmma mii gohčoduvvo sámi initiatiiva man ulbmil lea ahte sámi servodat iežas vuoruhemiiguin álggaha doaimma dokumenteret sámi árbevirolaš máhtu ja luonddunávccaid geavaheami.