Mii diehtit ahte olu sápmelaččat leat jávohis guovttegielagat dehe sis leat passiiva sámegielmáhtut. Lea dábálaš ahte olmmoš ipmirda, vázzá giellagurssiid muhto ii ságas iežá go hui oadjebas dilálašvuođain. Manne son nu lea? Dasa fertejit leat eanet ákkat go dušše váilevaš giellamáhttu.

Dán dilálašvuođa gohčodit giellagoazaheapmin. Ollugat lohket: - Ii han dat leat go álgit ságastit – don han máhtát sámegiela. Muhto duostat ságastišgoahtit sáhttá leat hui váttis lávki. Dat sáhttá leat nu bávččas ášši olbmui ahte jurddaha ”gal mun maŋŋel, in mun astta juste dál” dehe sáhttá geavahit iežá strategiijja beassadallat ságasteamis.

Giellaguovddáža prošeavttas giellagoazaheami birra ovttasbarggaimet mii Jane Juusoin. Son lea hutkan KBT-metoda mii veahkeha gieđahallat visot negatiiva dovdduid, ja addá oasseváldiide reaiddu govt vuoitit giellagoazaheami badjel. Mii heiveheimmet metoda oarjánsámi guvlui. Ulbmiljoavkun ledje passiiva oarjánsámegielgeavaheaddjit Jämtlándda ja Västerbottena leanain.

Min jurdagat váikkuhit min dovdduid. Jus mii muktit iežamet jurdagiid de sáhttit muktit dovdduideamet. Jus galgat nuppástuhttit iežamet jurddašanvuogi, de fertet maiddái oahppat ahte lea vejolaš jurddahit molssaevttolaččat vissis dilálašvuođain. Molssaevttolaš jurdagat lea dalle go diehtá makkár jurdagat hehttejit ja makkár jurdagat ovddidit min návcca ságastit sámegiela.

Jus galgá hálddašit giela maid ovdal ii leat duostan ságastit ”almmolaččat” de gáibiduvvo olu bargu ja olu hárjehallan. Jus olbmo ”siskkáldas ságastallan” – kognišuvdna – deattuha ahte lea čuorbi go ii goasse boađe johtui ságastemiin, de lea mávssolaš muktit dan siskkáldas sagastallama ja baicca jurddahišgoahtit ahte ”dán gal nagodan – dát ii leat várálaš”.

Molssaevttolaš jurdagiid dovdomearkkat:

• Govt sáhttá jurddahit iežaládje iežas sámegiel ságastannávccaid birra?
• Geahččaladdat leat go dat dulkojumit maid olmmoš jáhkká dilálašvuođain realisttalaččat ja duođat.
• Maid livččii iežá olmmoš jurddahan dán dilálašvuođa birra?

Loga eanet prošeaktaraporttas maid gávnnat dás olgešbealde!